De oprichter
HSG-oprichter Jacob Peet (1831-1914) komt niet in het Gulden Boek. B en w van Hilversum hebben de voordracht van Peet door De Gooi- en Eemlander afgewezen. Eerder, in 1995 en 2012, is Peet door HSG voorgedragen. Ook die verzoeken zijn verworpen. Het lijkt erop dat Peet niet in het Gulden Boek mág. Dat roept veel vragen op.
Wie is Jacob Peet?
Jacob Peet (1831-1914) was, slager, hofleverancier van koningin Wilhelmina te Baarn, gemeenteraadslid, wethouder, loco-burgemeester, dichter, koorzanger, zestig jaar organist van de Sint-Vitusparochie, drijvende kracht achter het comité dat met succes geld inzamelde voor de toren op de Sint-Vituskerk, als zwager van Johannes Geradts financieel betrokken bij de oprichting van De Gooi- en Eemlander in 1871, Erfgooierbestuurder, en oprichter van het Hilversumsch Schaak Genootschap (HSG) in 1887, voorzitter van HSG tot zijn dood in 1914.
Waarom staat hij niet in het Gulden Boek van de gemeente Hilversum?
In 1955 is besloten dat hij daarvoor niet in aanmerking komt. Gewogen en te licht bevonden, zou je kunnen zeggen.
Waarom zijn veel mensen het daar niet mee eens?
Omdat het besluit niet recht doet aan zijn betekenis voor Hilversum, als bestuurder en bouwer van Hilversum en als drijvende kracht in de lokale gemeenschap, in het verenigingsleven. Hij heeft ervoor gezorgd dat de St. Vituskerk zijn mooie toren heeft gekregen, na een inzamelingsactie onder de Hilversumse bevolking. Hilversummers hebben een financieel offer gebracht om het bouwwerk van architect P.J.H. Cuijpers te vervolmaken, aanvankelijk ontbraken de penningen voor een toren. Dit is misschien wel de belangrijkste verdienste van Peet, een van zijn vele rollen als initiator en animator. De opbrengst van de inzameling overtrof alle verwachtingen en zo kreeg Hilversum een fraai neogotisch rijksmonument.
Maar dat telt niet voor de gemeente?
Kennelijk niet. In 1995 en 2012 zijn verzoeken van HSG om Peet alsnog in het Gulden Boek op te nemen immers afgewezen. Vorige week trof de voordracht van De Gooi- en Eemlander hetzelfde lot.
Op grond van welke inhoudelijke argumenten?
B en w verwijzen naar het besluit uit 1955, dat destijds ‘zorgvuldig’ is genomen. Sindsdien heeft de zaak-Peet geen nieuwe gezichtspunten opgeleverd, aldus het Hilversumse college. Concreet heeft Hilversum vanaf 1955 nooit ook maar één inhoudelijk argument gedeeld waarom Peet niet in het Gulden Boek thuishoort, niet als reactie op de voordracht in 1995, niet op de voordracht in 2012 en dus ook niet op de voordracht in 2014 rond zijn honderdste sterfdag.
En in 1955?
Dat weten we niet. De gemeente heeft De Gooi- en Eemlander laten weten dat documenten die aan de selectie in 1955 ten grondslag liggen er niet zijn of niet meer zijn. Dat maakt zestig jaar later een beroep op ‘zorgvuldigheid’ ongeloofwaardig, een gotspe.
Peet mág niet in het Gulden Boek?
Daar lijkt het inderdaad sterk op. Het vermoeden bestaat dat de weigering in 1955 is aangeblazen door de lange adem van sentimenten rond de Erfgooierkwestie die het Gooi in de vorige eeuw decennialang verscheurde.
Als de lat zo hoog ligt dat iemand als Peet niet eens in aanmerking komt, dan moet Hilversum wel een prachtgemeente zijn?
Dat is Hilversum ook, alleen raken bezoekers vaak verstrikt in het eenrichtingsverkeer. Uit de zaak-Peet wordt duidelijk dat het eenrichtingsverkeer zich niet beperkt tot de stratenloop, maar ook deel uitmaakt van de bestuurscultuur, zeker met betrekking tot het Gulden Boek.
Kan de gemeente Hilversum ooit nog wel een ander standpunt innemen?
Zonder ernstig gezichtsverlies nu waarschijnlijk niet meer. De laatste kans was in 2012 toen HSG Peet opnieuw heeft voorgedragen in verband met het 125-jarig jubileum van onze door Peet opgerichte schaakclub, de oudste intact gebleven (sport)vereniging van het Gooi. Dat was een buitenkansje om deze historische mijlpaal luister bij te zetten en gelijktijdig geruisloos de zaak te corrigeren. Maar Hilversum volhardt liever in zijn weigerachtige houding, elke andere gemeente zou anders hebben gehandeld en Peet alsnog dankbaar hebben opgevoerd als lichtend voorbeeld van blijken van gemeenschapszin, die Hilversum met het Gulden Boek juist beoogt te bevorderen.
Heeft burgemeester Pieter Broertjes dan geen oog voor de lokale geschiedenis?
Vast wel, maar de burgemeester is niet primair het probleem, dat zijn de ambtenaren die andere ambtenaren en commissieleden steeds blijven dekken. Colleges wisselen van samenstelling, ambtenaren blijven langer zitten.
Maar Broertjes heeft wel zijn handtekening onder het collegebesluit gezet?
Klopt, en daarmee een stukje lokale geschiedvervalsing gelegitimeerd. Door schaamteloos te verwijzen naar een niet meer te controleren besluit uit een ver verleden, een doorzichtig regententrucje waarmee de voormalig hoofdredacteur van de Volkskrant De Gooi- en Eemlander het bos in probeert te sturen. Vergeefs natuurlijk, de krant sloeg terug met een scherp commentaar. Teruggrijpen naar 1955 is extra pijnlijk in dit dossier, waar Hilversum zelf niet eens in staat is geweest de besluitvorming rond de invoering van het Gulden Boek fatsoenlijk te archiveren. Misschien zijn de documenten wel bewust onder het tapijt geveegd? Dat is dan de enige ‘zorgvuldigheid’ waar b en w zich in deze zaak op kunnen beroepen. De sporen van besluiten die het daglicht waarschijnlijk niet kunnen verdragen, zijn vakkundig uitgewist.
Wat vindt de politiek, de gemeenteraad ervan?
Die heeft, voor zover bekend, nooit gereageerd. Terughoudendheid is begrijpelijk en verstandig, omdat politiek debat en zeker partijpolitieke belangetjes geen rol mogen spelen bij het Gulden Boek, te genant voor mensen uit de Hilversumse gemeenschap die volkomen verdiend een plek in het boek hebben gekregen.
Laat HSG de zaak nu rusten?
Daartoe is in 2012 al besloten. In de agenda van het HSG-bestuur van 2037, over 22 jaar dus, is met een knipoog ‘genoteerd’ dat de club een nieuwe voordacht zal doen, rond de viering van ons 150-jarig jubileum. Misschien zitten er dan ambtenaren op het raadhuis met wel empathie voor mensen die het sociaal-cultureel erfgoed van Hilversum koesteren. Zoals onze clubhistoricus wijlen Adri Plomp die onze geschiedenis zo mooi in kaart heeft gebracht en op zijn historische speurtochten als eerste stuitte op het onrecht in de zaak-Peet. En het er niet bij liet zitten. Anderen kregen later ook de overtuiging dat er iets niet klopt in de zaak-Peet. Hilversum mag niet met zijn ongefundeerde antipeethie wegkomen, maar de weerstand op het raadhuis is bijzonder groot en de gunfactor extreem laag. Daar is verder weinig tegen te doen.
Peet heeft ook veel betekend voor de St. Vitusparochie?
Kun je wel zeggen, ja. Voor zover bekend heeft de katholieke gemeenschap in Hilversum zich niet gemengd in de discussie Peet/Gulden Boek. Maar op de website van de St. Vitus wordt uiteraard aandacht besteed aan onder meer zijn belangrijke rol rond de toren. Dat geldt ook voor het boek ‘Honderd jaar St. Vituskerk in Hilversum (1892-1992)’, waarin Peet in enkele hoofdstukken opduikt. Met ook het mooie anekdotische verhaal over zijn gedicht in drie coupletten over de kerktoren. Zij zijn Peet dus ook niet vergeten.
Peet zelf draait zich om in zijn graf?
Waarschijnlijk zal hij de discussie rond zijn persoon – meer dan honderd jaar na zijn dood – schuddebuikend hebben gevolgd vanuit de hemel en schaterlachend genoten hebben van de bochten waarin zijn opvolgers op het raadhuis zich wringen om hem uit het Gulden Boek te houden.
Maar hij wordt in historisch opzicht toch tekort gedaan?
Jazeker, maar de druiloren op het raadhuis maken zonder het zelf te beseffen Peet alleen maar groter. Straks zijn we de andere historische Hilversummers die in 1955 wel in de eregalerij zijn opgenomen al lang vergeten. Peet blijft dankzij de Vitustoren en ‘zijn’ schaakclub in onze herinnering voortleven, ook omdat niemand kan begrijpen waarom hij keer op keer uit het Gulden Boek wordt geweerd.
Website HSG februari 2015