Commentaar 1: Urgentie

Het zal voor velen de tweede keer zijn dat zij meemaken dat een pandemie de wereld teistert, al zullen slechts weinigen zich de vorige pandemie, de Mexicaanse griep van 2009, kunnen herinneren.
Over de huidige coronaviruscrisis zullen we het járen later nog hebben omdat ze ongekend diep ingrijpt in het sociale leven. Zeker nu ook de scholen en horeca op last van de regering drie weken op slot gaan, een juist en onvermijdelijk besluit ondanks alle overlast en ongemak die het zal geven.
De ene pandemie (wereldwijde epidemie) is de andere dus niet. Er is officieel sprake van een pandemie als de WHO, de wereldgezondheidsorganisatie van de VN, het p-woord uitspreekt. Dat gebeurde vorige week woensdag, helaas wat aan de late kant. Op dat moment waren in meer dan honderd landen ruim 118 duizend slachtoffers besmet met het coronavirus. In 2009 werd de Mexicaanse griep officieel een pandemie toen er 30 duizend gevallen waren geregistreerd in 74 landen.
Een pandemie-verklaring verandert op zich niets aan de gezondheidssituatie, maar verhoogt wel het urgentieniveau, dat nodig is in verband met draagvlak voor ingrijpende maatregelen.
Het is een nieuw virus dat sinds de eerste melding, eind december in China, gaandeweg besmettelijker en dodelijker is gebleken dan het griepje waarvoor het aanvankelijk werd aangezien. Dit gebrek aan besef van urgentie breekt Europa lelijk op. De vraag of het waarschuwingssysteem van de WHO wel toereikend is, is uiteraard van latere zorg, gezien de schokkende melding van bijna 500 doden in Europa op zondag.

Mediahuis, Commentaar, Regionale dagbladen, 16 maart 2020

Analyse: Het onverklaarbare leed van Lombardije

De uitbraak van het coronavirus, dat was toch een Chinees probleem, ver van ons bed? Hoe kan het dan dat enkele maanden later opeens Europa het epicentrum van de pandemie is geworden? In China voltrok zich het wonder van Wuhan, maar tegen het leed van Lombardije lijkt geen kruid gewassen.
In de dagelijkse statistieken springt het hoge sterftecijfer van Italië eruit. De stand van maandagavond: 2.158 sterfgevallen op 27.980 geregistreerde besmettingen, ruim zeven procent. De lokale krant van Bergamo ruimde tot de uitbraak van het coronavirus op zaterdag anderhalve pagina in voor rouwadvertenties. Zaterdag waren er zelfs tien pagina’s voor nodig.
Is het virus uit Wuhan, de Chinese miljoenenstad waar de uitbraak begon, inmiddels op zijn wereldtournee misschien gemuteerd en schadelijker geworden? Virologen bevestigen in de internationale media dat het virus muteert, zoals gebruikelijk is met virussen. Maar dat proces verloopt langzaam en er zijn geen aanwijzingen dat het virus agressiever is geworden.
We weten dat het virus zich vanuit Noord-Italië naar veel andere landen heeft verspreid. In veel landen was de eerste patiënt een Italië-ganger. Als mutatie het Wuhan-virus zou hebben veranderd in een schadelijker Italië-virus, dan zou het dodental ook in de ‘exportlanden’ navenant moeten zijn meegestegen met de Italiaanse cijfers, maar dit blijkt niet uit de statistieken. Het is een geïsoleerd Italiaans gegeven.
Bekend is ook dat het virus vooral slachtoffers maakt onder ouderen die vaak na besmetting een fatale dubbele longontsteking oplopen. Italië behoort tot de meest vergrijsde landen van de wereld, dus wellicht verklaart het hoge percentage ouderen het hoge sterftecijfer? Moeilijk hard te maken, als we de cijfers van Japan, wereldkampioen vergrijzing, er naast leggen. Japan betreurt 27 dodelijke slachtoffers op 845 gevallen, het normale percentage van ruim 3.
Een Amerikaanse publicatie ziet het relatief hoge aantal rokers in Noord-Italië, zes procentpunten hoger dan in de VS, als een mogelijke verklaring. Rokers kunnen kwetsbaarder zijn voor dit virus, dat het immers vooral op de longen heeft gemunt. Andere onderzoekers wijzen op het familieleven in Italië, waar veel ouders bij hun kinderen inwonen, en op de gewoonte van Italianen om elkaar te zoenen bij ontmoetingen.
Als we die sociologische omstandigheden combineren met de ‘superverspreider’ in Lombardije dan vallen misschien meer puzzelstukjes op hun plek. Een 38-jarige man heeft die status gekregen na een serie blunders in het ziekenhuis waar deze ‘Mattia’, ook wel coronapatiënt numero uno genoemd, zich medio februari met ademhalingsklachten had gemeld.
Pas bij zijn derde bezoek werd hij getest op het coronavirus: positief. Diverse publicaties melden dat hij in de tussentijd anderen had besmet, onder wie artsen en verpleegkundigen en bezoekers in het ziekenhuis. Aangenomen wordt dat hij in totaal tientallen Italianen heeft besmet, mogelijk zelfs 220.
De nieuwe dragers van het virus bleven mogelijk een of twee weken onder de coronaradar en hebben vermoedelijk voor de explosie aan besmettingen in Lombardije gezorgd. De tragiek van de superverspreider, gecombineerd met Noord-Italiaanse familietradities, zou de giftige cocktail kunnen zijn geweest die tot de uitzonderlijke situatie in Lombardije heeft geleid.

Mediahuis, Regionale Dagbladen, 17 maart 2020

Commentaar 2: Grootste crisis in vredestijd

Op maandag een tv-toespraak van de premier en op vrijdag sprak de koning het volk toe. Nederland zit in de ‘grootste crisis in vredestijd sinds de Tweede Wereldoorlog’. Deze laatste woorden gebruikte premier Rutte vrijdagmiddag op zijn wekelijkse persconferentie.
Hiermee plaatst hij de coronacrisis op de ‘schaal van rampspoed’ boven de oliecrisis van 1973. Ook de toenmalige premier sprak toen via de televisie tot de natie. Joop den Uyl zei op ernstige toon: het wordt nooit meer zoals het was.
Hij zei het letterlijk iets anders, maar zo zijn we ons zijn sombere voorspelling blijven herinneren. We weten ondertussen wat er is gebeurd nadat de autoloze zondagen na drie maanden voorbij waren: een enorme sprong van de welvaart dankzij de fossiel aangedreven industrie, met een ongekende mondiale verwevenheid. Het werd inderdaad nooit meer zoals het was, maar in materiële zin waren de veranderingen vooral ten goede.
Ook de coronacrisis zal niet het einde der tijden inluiden. Wel vergt de aanpak een gezamenlijke krachtsinspanning, solidariteit en een wakend oog, waartoe premier en koning terecht opriepen. We zijn nog niet van het virus af, het ergste moet de komende weken nog komen. Op langere termijn zal dit virus dankzij een vaccin beheersbaar zijn als een griep. Dat is helaas niet ook het einde van de onderschatte dreiging van het overspringen van virussen van dier naar mens, als prijs die we betalen voor de aantasting van de ecosystemen die met de ongebreidelde welvaartsdrang en groei van de wereldbevolking gepaard is gegaan.

Mediahuis, Commentaar, Regionale Dagbladen, 21 maart 2020

Commentaar 3: Economie of gezondheid?

De Amerikaanse president Trump zei het zo: het middel is erger dan de kwaal. Met andere woorden: de economie mag niet te veel lijden onder de maatregelen tegen het coronavirus.
Trump beloofde vorige week dat het land nog voor Pasen (12 april) weer normaal zou gaan draaien. Daar kwam hij maandag, gedwongen door de snelle verspreiding van het virus in de VS, al op terug: de nieuwe datum is 30 april.
Trump is niet de enige die wijst op het duivelse dilemma van een keuze tussen economie en volksgezondheid. Te vroeg terugschakelen betekent dat het virus in een nieuwe golf zal toeslaan – kenmerkend voor een pandemie. Als de lockdown te lang voortduurt, dan is de economische schade wellicht niet meer te overzien.
Het argument om toch maar liever voor de economie te kiezen, verwijst vaak naar de jaarlijkse doden, wereldwijd 250.000 tot 500.000 personen, van de gewone griep. Een hoog aantal slachtoffers, waarbij de opgelopen griep vaak het laatste zetje geeft, dat stilzwijgend geaccepteerd wordt als een natuurlijke selectie.
Tegen deze achtergrond lijkt de huidige aanpak van het coronavirus waarin de economie bijna volledig tot stilstand komt misschien overdreven. Schijn bedriegt, van een dilemma kan eigenlijk helemaal geen sprake zijn. Er valt door de aard van dit virus, dat ook gezonde jonge mensen doodziek kan maken, niets te kiezen. Voortzetting van het beleid om verspreiding van het virus met alle kracht tegen te gaan blijft voorlopig de enige optie: dit virus is geen griepje maar een gevaar voor iedereen.

Mediahuis,  Regionale Dagbladen, Commentaar 31 maart 2020

Commentaar 4: Macrons biecht

Wat een contrast, de beelden van de Franse president Macron die in zijn televisietoespraak van maandagavond het boetekleed aantrekt en die van zijn Amerikaanse ambtgenoot Trump die elke kritische vraag lomp afdoet als nepnieuws.
Macron is de eerste politieke leider die toegeeft dat zijn land onvoldoende was voorbereid op de coronacrisis, dat er logistiek dingen verkeerd en te langzaam gingen. Hierdoor waren er in de zorg te weinig beschermende kleding en mondkapjes beschikbaar. Dit geldt ook voor andere Europese landen, inclusief Nederland, die in de statistieken relatief de hoogste aantallen dodelijke slachtoffers hebben te betreuren, met Duitsland als positieve uitzondering.
Voortschrijdend inzicht houdt in deze pandemie gelijke tred met de snelheid waarmee het virus zich verspreidt. Pas na verloop van tijd drong de enorme besmettelijkheid tot ons door. Te laat kregen we het duivelse karakter van het virus in de gaten: enerzijds maakt corona besmette mensen vreselijk ziek, anderzijds is de groep die besmet is zonder symptomen veel groter dan gedacht. En deze groep, veelal zorgmedewerkers, faciliteerde onbewust het virus als een sluipmoordenaar die zijn slachtoffers koos onder kwetsbaren die juist extra bescherming genoten.
Het kan niet zo zijn dat niemand hiervoor de verantwoordelijkheid op zich neemt. Het mea culpa van Macron verdient respect en navolging, vooral ter ontlasting van zorgmedewerkers die psychisch worstelen met de vraag of zij door ontbrekende beschermingsmiddelen wellicht patiënten hebben besmet die zijn overleden.

Mediahuis, Commentaar, Regionale dagbladen, 15 april  2020

Commentaar 5: Luchtvervuiling

Langzaam gaan we, twee maanden na de eerste coronabesmetting in Nederland, terug naar normaal. Gelukkig, als we maar blijven beseffen dat we nog lang niet verlost zijn van het gevaarlijke coronavirus.
Vandaar de bibbers in Duitsland bij een verkeerd knikje in de curve, vandaar de bibbers in Brabant als het aantal ziekenhuisopnames toch weer stijgt tegen de dalende trend van de laatste tijd in. Een rimpeling in de gecontroleerde coronavijver is niet verontrustend zolang die niet uitgroeit tot een tweede golf die helaas past in het patroon van zo’n beetje elke eerdere pandemie. Waarbij die tweede golf ook nog eens dodelijker kan zijn dan de eerste.
Het coronavirus houdt de hele wereld niet eens zozeer in zijn greep vanwege het enorme aantal dodelijke slachtoffers. Het is de dreigende ontwrichting van de zorgsystemen die hieraan ten grondslag ligt.
Op de coronakerfstok staan nu wereldwijd 216.000 dodelijke slachtoffers, slechts een fractie van het aantal wereldburgers dat jaarlijks vroegtijdig sterft door luchtvervuiling: 8,8 miljoen, aldus het Duitse Max Planck Instituut vorige maand. Deze tol wordt doorgaans sluipenderwijs geïncasseerd. Een coronabesmetting – waarvoor deze groep extra vatbaar lijkt (Brabant!) – kan het einde versnellen. Deze oversterfte wordt jaarlijks voor kennisgeving aangenomen als onvermijdelijke bijkomende schade van het in stand houden van de welvaart. Een lockdown voor de miljoenen slachtoffers van het inademen van vuile lucht? Ondenkbaar. Terwijl de coronalockdown de heilzame effecten voor een betere luchtkwaliteit onweerlegbaar aantoont, helaas tijdelijk.

Mediahuis, Regionale Dagbladen, Commentaar, 29 april 2020

Commentaar 6: Wortel en stok

Het is niet zeker of we al in de tweede coronagolf zitten. Ook is het de vraag of die tweede golf nog is te vermijden.
Met de 601 nieuwe besmettingen van donderdag en 519 van vrijdag zitten we zelfs al boven de getallen van 22 en 23 maart (573 en 545) En weet u het nog? Op maandag 23 maart kondigde premier Rutte aan dat Nederland op slot ging.
Een tweede lockdown lijkt cijfermatig gezien dus niet ver meer weg, al is Nederland nu beter voorbereid. Van een overrompelende aanval die de zorg dreigt te ontwrichten is nu (nog) geen sprake. Reden voor Rutte om eerst nog een beroep op het gezond verstand te doen, waarbij de premier, teruggekomen van vakantie, terecht vooral roekeloze jongeren aanspreekt.
Wat weten we na acht maanden van de bestrijding van het virus? Het beste werkt de Chinese aanpak die niet op het controleren van het virus is gericht maar op vernietiging. Niet de curve afvlakken, maar de curve opblazen. Dat werkt, maar is voor ons onaanvaardbaar, gezien de schending van mensenrechten die ermee gepaard gaat.
Ook de Europese lockdown is effectief, de uitbraak is onder controle gebracht tegen hoge economische schade. Te vroeg zijn de maatregelen versoepeld, waarna het virus zich kon herpakken. Een deel van de versoepeling is nu weer teruggedraaid. Maar het beleid van wortel (belonen) en stok (straffen) in afwachting van een vaccin is onvoldoende bij gebrek aan sociale cohesie in ons land. Die samenhang kent Uruguay wel: zonder strenge lockdown een opvallende oase van rust in het zwaar getroffen Zuid-Amerikaanse coronalandschap. Daar valt misschien nog wat van te leren.

Mediahuis Regionaal, Commentaar, 8 augustus 2020

Analyse: Coronatrend zomer 2020: meer en milder

Ooit, in een reclamespotje, vroeg een kind op het strand aan zijn ouders: ‘Wordt de wind nooit moe?’ Nu zou een kind, of zelfs een volwassene, met dezelfde onschuld de vraag kunnen stellen: ‘Wordt corona nooit moe?’
De grens van wereldwijd 25 miljoen geregistreerde besmettingen met het coronavirus is overschreden. Nee, corona wordt niet moe, wij worden coronamoe.
Het virus heeft na de expansiedrift van eerder dit jaar de zomer niet nodig gehad om de accu op te laden, om even uit te blazen, om zich te verstoppen voor de hitte en de hogere luchtvochtigheid. Niets van dit alles, hoewel in het voorjaar vele deskundigen dit voorspelden, op basis van hun kennis van verwante virussen die wel met zomerreces plegen te gaan. Maar dit type corona is anders en plaatste in juli en augustus juist een griezelige versnelling, mondiaal gezien.
Vooral het ritme en de regelmaat van corona’s zomerse miljoenendans vallen hierbij op. Het blijkt uit de statistiek die deze krant heeft bijgehouden van het aantal dagen dat corona nodig heeft om het miljoen op de coronateller te laten verspringen: gemiddeld vier dagen, akelig stabiel over een periode van twee maanden.
Als ‘vierdaagseloper’ draait corona gemiddeld mondiaal 250.000 nieuwe besmettingen per dag, soms met een uitschieter naar boven een enkele keer naar beneden. Nooit boven de 300.000 nieuwe gevallen, alleen bij hoge uitzondering onder de 200.000.
Wat leren ons deze cijfers? Het interpreteren van statistieken is linke soep, je moet het eigenlijk overlaten aan wetenschappers. Cijfers spreken voor zich, cijfers liegen niet, wordt vaak gezegd. Maar ook: je hebt leugens, grote leugens en statistieken, zoals anderen soms bijdehand denken te moeten opmerken.
Beide zijn (on)waar. Cijfers zijn cijfers, als het goed is kloppen ze en kunnen we er wat mee. Statistieken bieden ruimte voor interpretatie, maar dan begeef je op een terrein met valkuilen zoals het verwarren van correlatie (overeenkomst) en causaliteit (oorzaak). Dit vergt meer deskundigheid dan vaak wordt gedacht, het gevaar van zelfoverschatting ligt op de loer. Ook kan de verleiding groot zijn om ‘kersen te plukken’, naar het Engelse cherry picking: het selectief vullen van je mandje met cijfers ter bekrachtiging van je standpunt.
De conclusie dat de zomer niet de gehoopte pauze in de verdere verspreiding van het virus heeft opgeleverd, maar juist het tegendeel staat buiten kijf. Al zal het sterk toegenomen aantal tests hieraan ook hebben bijgedragen.
De volledige naam van het huidige coronavirus luidt: sars-cov-2, meestal weergegeven als SARS-CoV-2. Sars is een ernstige longontsteking die levensbedreigend kan zijn. Het ‘oudere broertje’ van het huidige virus, sars-cov-1 dus, heeft minder op zijn kerfstok dan zijn opvolger. De sarsuitbraak van eind 2002 duurde tot begin juli 2003, toen de WHO na een periode van twintig dagen zonder nieuwe besmettingen de pandemie als voorbij verklaarde. De eindbalans: ruim 8.000 besmettingen, met 774 doden in zeventien landen. Het virus ging aan Nederland voorbij.
Goed om te beseffen dat dit nieuwe type coronavirus veel gevaarlijker is en van alle seizoenen lijkt, een allweathervirus. Zeker nu vanaf dinsdag de ‘r’ weer in de maand zit, de aanloop naar de herfst en het traditionele ‘gewone’ griepseizoen. Corona én influenza, wat die combinatie ons gaat brengen is ongewis. Er zijn geen ervaringen om uit te putten.
Wat zegt de tussenbalans na ruim acht maanden met wereldwijd meer dan 25 miljoen besmettingen en bijna 850.000 doden over de dreiging van een tweede golf en over het sterfterisico en een nieuwe overbelasting van de zorgsystemen?
De tweede golf kan het beste bekeken worden in samenhang met de types lockdown die we hebben gezien: de meedogenloze Chinese lockdown die de curve plat heeft gekregen en het dodental tot nul heeft teruggebracht. De ‘intelligente’ Europese lockdown die het virus belangrijk heeft weten terug te dringen en de halfslachtige Amerikaanse lockdown. De snelle versoepeling heeft de economische krimp in de VS beperkt, maar betekent ook dat het land zich in feite nog in de eerste golf bevindt die in de zomer aan kracht heeft gewonnen met dagelijks duizend doden en 40.000 besmettingen.
De dreiging van een tweede golf is vooral een Europees thema. De besmettingen lopen hier weer op, maar dat geldt beperkt voor het aantal ziekenhuisopnames en doden. Meer en milder, mede door de groei van het aantal besmette jongeren. Zo kan de coronatrend van de zomer worden samengevat, met een onzeker vervolg in de herfst.

Kader 1
Doden per  100.000 inwoners

Het sterftecijfer van covid-19 wordt op twee manieren berekend. 1. Per 100.000 inwoners. 2. Als percentage: het aantal doden gedeeld door het aantal besmettingen keer 100. De uitkomsten laten verschuivingen in de rangorde zien. Beide methodes zijn onvolmaakt, ook omdat registraties per land flink kunnen verschillen

1. Peru: 86 (4,5 procent)
2. België: 85 (11,7 procent)
3. Spanje: 62 (6,4 procent)
4. Ver. Koninkrijk: 61 (12,4 pct)
5. Italië: 59 (13,2 procent)
6. Chili: 58 (2,7 procent)
7. Zweden: 58 (6,9 procent)
8. Brazilië: 56 (3,1 procent)
9. Ver. Staten: 56 (3 procent)
   Nederland: 36 (8,9 procent)

Kader 2
Gevallen per 100.000 inwoners

Geregistreerde besmettingen per 100.000 inwoners. Tussen haakjes het aantal gevallen in het desbetreffende land. In werkelijkheid ligt het aantal besmettingen volgens deskundigen hoger, soms wordt hierbij een factor tien genoemd.

1. Qatar 4.223 (118.575)
2. Bahrein 3.005 (51.391)
3. Chili 2.131 (408.009)
4. Panama 2.111 (91.377)
5. Koeweit 1.978 (84.636)
6. Peru 1.936 (639.435)
7. VS 1.854 (6.143.716)
8. Brazilië 1.808 (3.846.965)
9. Oman 1.669 (85.544)
   Nederland 409 (70.140)

Kader 3

’Scorebord’ is live te volgen

Websites die de coronapandemie realtime volgen zijn razend populair. De sites van John Hopkins University (JHU) en Worldometer genereren dagelijks miljoenen clicks, mogelijk miljarden want veel bezoekers verversen vele malen per dag. Worldometer, een commerciële site die snelheid als handelsmerk heeft, meldde zaterdagmiddag al dat corona de 25 miljoen geregistreerde besmettingen wereldwijd is gepasseerd. JHU, die als leidend geldt onder professionals, volgde zondagochtend rond 10 uur. De data in dit verhaal en de door deze krant bijgehouden statistiek Miljoenendans corona zijn ontleend aan www.worldometer.info.

Mediahuis, Regionale Dagbladen, Analyse, 31 augustus 2020

27 september 2020: één miljoen  coronadoden

In de kerfstok van covid-19 zijn inmiddels wereldwijd meer dan een miljoen inkepingen aangebracht. De Amerikaanse website Worldometers meldde zondagavond dat de mijlpaal van 1 miljoen dodelijke slachtoffers is overschreden, ruim negen maanden na de uitbraak van het virus in China.
De WHO wees er vrijdagavond al op dat dit moment aanstaande was en vergezelde dit van de sombere prognose dat verdubbeling naar twee miljoen – voordat er een vaccin is – ‘niet alleen denkbaar is, maar helaas zeer waarschijnlijk’.
In Nederland lopen na de explosieve stijging van het aantal dagelijkse nieuwe besmettingen ook het dodencijfer en het aantal ziekenhuisopnames weer op. Zondag stonden er 6.375 coronadoden op de teller. In werkelijkheid ligt dit aantal veel hoger, aangezien waarschijnlijke coronaslachtoffers, die niet zijn getest, niet worden geregistreerd.
Vaak wordt het aantal slachtoffers in relativerende zin vergeleken met de zware griepgolf van 2017-18 die tot een oversterfte leidde van 9.616 personen, een Nederlands grieprecord. Hiermee vergeleken valt de coronasterfte in Nederland misschien nog wel mee, is de boodschap. Maar vergelijking van een afgeronde epidemie met een nog lopende epidemie gaat altijd mank, simpel omdat het eindcijfer ontbreekt.
In relativerende zin wordt ook vaak opgemerkt dat de coronadoden, gemiddeld boven de tachtig, toch niet meer lang te leven zouden hebben. De levensverwachting is in 2019 toegenomen tot 80,5 jaar voor mannen en 83,6 jaar voor vrouwen, zo maakte het Centraal Bureau voor Statistiek vorige week bekend. Maar dat betekent niet automatisch dat een man die op z’n tachtigste aan corona overlijdt toch nog maar een paar maanden te leven zou hebben, tot zijn levensverwachtingslimiet.
Zo werkt het natuurlijk niet. De levensverwachting is een gemiddelde, in het cijfer zitten ook de vroegtijdige overlijdens van jonge mensen, bijvoorbeeld door een verkeersongeluk. Als aparte groep hebben tachtigjarigen gemiddeld nog ruim acht jaar (mannen) en tien jaar (vrouwen) te leven. De term ‘dor hout’ is misplaatst.
In absolute zin heeft Amerika de meeste coronadoden. De grens van 200.000 – grofweg een vijfde van het aantal slachtoffers wereldwijd – is inmiddels ruim overschreden. Rekening houdend met het aantal inwoners staat de VS in de mondiale top tien, een beschamende positie volgens critici.
Het tijdschrift Time stelde vorige week in het overzichtsartikel ‘The American nightmare’ pijnlijk vast dat de VS per hoofd van de bevolking ruim 65.000 dollar aan gezondheidszorg uitgeeft. Een veelvoud van het gemiddelde van de andere toptienlanden van ruim 10.000 dollar per hoofd van de bevolking.
Voor corona zag de top drie van doodsoorzaken per jaar van Amerikanen er zo uit: 1. Hartziektes (647.457); 2. Kanker (599.108); 3. Ongelukken (169.936). Corona is inmiddels de nieuwe nummer drie, met een enorme emotionele impact op de Amerikaanse samenleving. Een studie van de Universiteit van Zuid-Californië heeft berekend dat bijna twee miljoen Amerikanen geraakt zijn door het verlies van een direct familielid (echtgenoot, broers-zussen, (groot)ouders, (klein)kinderen. Het model gaat uit van negen getroffen dierbaren per individuele coronadode.
Opvallend aan de Amerikaanse statistiek is dat na de piek in maart-april het dodencijfer in de VS niet terugging naar de ‘baseline’, zoals in de meeste Europese landen die tot voor kort lange tijd in de buurt van de nullijn bleven. In de VS bleef de daling steken op grofweg de helft van de pieken uit het voorjaar. De prognoses voor de ontwikkeling van het Amerikaanse dodencijfer is niet best, de term ‘deadly December’, een dodelijke decembermaand, duikt vaak op.
In hoeverre de falende corona-aanpak president Trump gaat opbreken bij de presidentsverkiezingen over ruim een maand is ongewis. In menig land met zulke slechte cijfers zou dit de dominante factor zijn, in de VS misschien niet.
In ons land is er vandaag weer overleg tussen kabinet en het Outbreak Management Team over het bestrijden van de tweede golf, met als pijnpunt het beter organiseren van de testcapaciteit. Wellicht komen de mondkapjes ook weer om de hoek kijken. RIVM-baas Jaap van Dissel houdt in een interview met Trouw van zaterdag vol hierin geen heil te zien. Gezichtsmaskers hebben volgens hem geen meerwaarde, bieden schijnzekerheid. Hij noemt Spanje en Frankrijk als voorbeeld: landen met een behoorlijke mondkapjesverplichting zonder dat het leidt tot vermindering van de virusdruk.
Niet ondenkbaar – te hopen zelfs – is dat het kabinet zijn eigen verantwoordelijkheid neemt met betrekking tot de mondkapjes. Steeds meer burgemeesters, voorzitters van de Veiligheidsregio, spreken zich uit voor een landelijke mondkapjesverplichting, onder wie de burgemeesters van Hilversum en Eindhoven.
In het televisieprogramma EenVandaag hield hoogleraar gezondheidsinformatie Theo Vos vorige week een krachtig pleidooi voor mondkapjes. Hij heeft met zijn team van de Universiteit van Washington schokkende modellen ontwikkeld met prognoses van de verdere ontwikkeling van de pandemie. Voor Nederland ziet het beeld van de tweede golf er bij ongewijzigd beleid niet goed uit: tot 1.000 doden per dag per 1 januari 2021, tegen dagelijks 25 doden bij gebruik van mondkapjes in de publieke (binnen)ruimte.
Mondkapjes kunnen volgens Vos verspreiding van het virus met 40 procent afremmen. In Nederland is er volgens hem door de lage heersende mondkapjestolerantie zelfs extra winst te behalen, ,,effectief, makkelijk en goedkoop.”
De argumenten tegen mondkapjes zijn niet overtuigend: ‘geen meerwaarde’ en ‘schijnveiligheid’. Beide vormen immers geen directe bedreiging voor de volksgezondheid. Het model van Vos is dat wel, zelfs als je uitgaat van een foutmarge van pak hem beet negentig procent. Dan nog is het vooruitzicht van 100 coronadoden per dag in Nederland per 1 januari een schrikbeeld. Niet alleen vanwege de dodelijke slachtoffers, de mortaliteit van covid-19 blijft zelfs dan relatief laag, maar vooral vanwege de ontwrichting van de zorgsystemen die ermee gepaard kan gaan en langdurige gezondheidsklachten die na een besmetting kunnen optreden.

Mediahuis, Regionale Dagbladen, Analyse 28 september 2020

Commentaar 7: Intelligente mondkapjes

Het heeft even geduurd maar Nederland voegt zich nu dan toch bij de rest van de wereld en grijpt voor het hele land naar het mondkapje als preventief wapen tegen de verdere verspreiding van het coronavirus. Gelukkig maar.
Woensdagmiddag ging premier Rutte eindelijk om, na sterke druk uit bijna de hele Tweede Kamer.
De intelligente lockdown van mond en neusgaten door middel van een lapje textiel geldt dus toch in het hele land als mensen zich in de publieke ruimte begeven, zoals musea en supermarkten. Vooralsnog is het een dringend advies, geen verplichting.
Wie nu al een mondkapje draagt, ‘vrijwillig’ buiten de grote steden, komt slechts nog af en toe een ‘bemondkapte’ medemens tegen tussen de schappen in de supermarkt. Het is te hopen dat het M-getal door de draai in Den Haag nu exponentieel zal groeien, want het is te dwaas voor woorden om dit middel onbenut te laten bij alle andere pogingen om het virus af te remmen.
Een pretje is het misschien niet, sommigen ervaren ongemakken met de ademhaling. Brildragers kunnen te maken krijgen met beslaande brillenglazen. Toch blijkt het begrip van het publiek hoog, blijkt bijvoorbeeld in het Rijksmuseum in Amsterdam waar de mondkap verplicht is gesteld voor bezoekers.
Nu nog doorpakken met een landelijke verplichting van het gebruik van gezichtsmaskers voor de verpleeghuizen, wijkverpleging en thuiszorg, waarop meerdere fracties in de Kamer terecht aandringen. Ook dat laat te lang op zich wachten, de verplichting geldt nu alleen nog voor de crisisgebieden.

Mediahuis, Regionale Dagbladen, Commentaar, 1 oktober 2020

Onstuitbaar virus

7 november: teller staat mondiaal ruim boven 50 miljoen

De mondiale coronateller overschreed zaterdag de 50 miljoen geregistreerde besmettingen.
Niets lijkt erop dat de opmars van het virus is te stuiten, ook als enkele landen bemoedigende dalende trends laten zien, zoals de afgelopen week Nederland. Wereldwijd blijft het aantal besmettingen echter in rap tempo toenemen.
Op 31 augustus gaf deze krant in een overzicht aan dat de mijlpaal van 25 miljoen besmettingen was bereikt, met een redelijk stabiel gemiddelde van 250.000 nieuwe dagelijkse gevallen in de maanden juli en augustus.
Het bange vermoeden dat het corona-hoogseizoen toen nog moest komen is bewaarheid. Er waren slechts ruim twee maanden voor nodig om het aantal van 25 miljoen te verdubbelen tot 50 miljoen. Waarbij het aantal dagelijkse positieve tests toenam tot zelfs meer dan 600.000 gevallen, een aantal dat vorige week een aantal keren werd bereikt.
Het beeld van de zomermaanden was: meer besmettingen, maar met een milder beeld dan in het voorjaar. Zo bleef het aantal doden en het aantal ziekenhuisopnames aanvankelijk sterk achter bij de explosie aan nieuwe besmettingen. Het betekende niet dat het virus zelf milder was geworden.
Het mildere beeld was te verklaren doordat in de zomer de besmettingen zich vooral voordeden onder jongeren, die minder ziek worden van het virus. In de ziekenhuizen bleef het dodental beperkt door toegenomen inzicht in de juiste behandelingen van het nieuwe virus.
De tweede coronagolf overspoelde in september en oktober vooral het Europese continent, dat in absolute getallen (ruim 12 miljoen) nu meer gevallen kent dan Zuid-Amerika, en ook Noord-Amerika bijna heeft ingehaald. Koploper is Azië ( 14 miljoen) met als ‘toplanden’ de vier I’s: India, Iran, Irak en Indonesië.
In Europa zijn na de zomer het aantal ziekenhuisopnames en het dodental opgelopen, omdat het virus zoals verwacht doorsijpelde van jong naar oud. Overheden namen weer hun toevlucht tot (gedeeltelijke) lockdowns of stelden zelfs een avondklok in. Met wisselende resultaten. Het virus is nog lang niet onder controle.
De VS telt in absolute zin nog steeds het hoogste aantal besmettingen: ruim 10 miljoen, een vijfde van het mondiale totaal. Ook met het dodental van ruim 243 duizend staat het land bovenaan. In verhouding met het aantal inwoners staat Amerika in de toptien, achter landen als België, Tsjechië en Israël (waar nieuwe besmettingen sterk teruglopen door een totale lockdown). De toptien notering voor de VS geldt ook voor het dodental per duizend inwoners, achter België, Peru, Spanje, Argentinië, Chili en Bolivia.
In tegenstelling tot Europa kent de VS geen ‘tweede golf’, er is eerder sprake van voortzetting van de eerste golf, met een opvallende recente sterke stijging: het aantal dagelijkse besmettingen is gestegen van zo’n 40.000-50.000 per dag naar een piek van ruim 130.000 eind vorige week.

Mediahuis, Regionale Dagbladen, 9 november 2020

Commentaar 8: Eén jaar corona

Het is gissen naar de exacte dag, maar omstreeks deze tijd moet het een jaar geleden zijn dat het nieuwe coronavirus de geslaagde sprong van dier naar mens maakte en zich vervolgens over de hele wereld wist te verspreiden.
De stand van dit moment: bijna 62 miljoen geregistreerde besmettingen wereldwijd in meer dan tweehonderd landen, met ruim 1,4 miljoen doden.
Het is niet gelukt het virus eronder te krijgen met gedisciplineerd gedrag, ondanks de gehele of gedeeltelijke lockdowns. Daarvoor duurt het te lang en is ‘meneer of mevrouw Covid’ te besmettelijk. En is de verlokking van de situatie van vóór de pandemie te sterk, evenals economische overlevingsdrang. Zie ook de zorgelijke toename aan suïcidegedachten. Zie ook de horeca die hoe dan ook in januari dreigt open te gaan.
De definitieve oplossing moet van een vaccin komen, wellicht keren we in de tweede helft van 2021 terug naar het oude normaal.
Even terug naar corona’s eerste – en hopelijk laatste – verjaardag: aanvankelijk werd aangenomen dat op 8 december 2019 in Wuhan, China de eerste besmetting met covid-19 werd vastgesteld: patiënt nul, of patiënt zero. Later werd dit 1 december, weer later is medio november genoemd.
Na een jaar is nog veel niet met wetenschappelijke zekerheid vast te stellen. Het virus maakte in de statistieken begin dit jaar de sprong van China naar Europa. Franse en Italiaanse artsen denken na onderzoek van ingevroren bewaarde wattenstaafjes en van longfoto’s van vóór corona dat ook de Europese patiënt zero er al in het najaar
van 2019 moet zijn geweest.
Dat voedt de theorie dat het virus al langer bestond en een sluimerend bestaan leidde, wachtend op de ideale omstandigheden om uit te breken. Als dat waar is, dan kunnen er nu ook andere virussen rondwaren in de sluimerstand, wachtend op het juiste moment.
Dat is een akelig perspectief, helemaal tegen de achtergrond van die andere onzichtbare vijand: de klimaatverandering, zie ons bijlageverhaal vandaag. Zoveel kan de verwende mens mentaal niet verdragen. Helaas is dat alleen een inzicht, geen oplossing.

Mediahuis, Regionale Dagbladen, Commentaar, 28 november 2020

Commentaar 9: Code zwart

Net zoals er geen garantie is op een welvaartsvast pensioen is er ook geen recht op een ziekenhuisbed op de ic. Als de grenzen van de capaciteit van de zorg zijn bereikt, bepaalt ‘code zwart’ voor wie er plek is. Dat pijnlijke moment komt angstvallig snel dichterbij.
Wie dan nog wel en wie niet geholpen kan worden op de intensive care geschiedt volgens niet-medische richtlijnen. Die zijn beschreven in het ‘Draaiboek Triage’ van de Federatie Medisch Specialisten en de Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering van de Geneeskunst (KNMG). Het draaiboek is vastgesteld op 2 november en kan in werking treden bij fase 3 van de covid-19 pandemie. Fase 3 breekt aan als de toestroom van patiënten op geen enkele manier nog is op te vangen, ook niet door verplaatsingen naar andere ic’s in Nederland of uit te wijken naar opvang in Duitsland.
Zover is het gelukkig nog niet, maar de aankondiging van dinsdag dat alle niet-kritieke planbare zorg nu al wordt stilgelegd in veel ziekenhuizen geeft aan dat de capaciteit steeds meer onder druk komt te staan. Het aantal bedden op de intensive care is nog wel toereikend, maar het ontbreekt aan voldoende personeel.
‘Code zwart wordt sluipend actueel’, ‘code zwart ligt op de loer’. Deze onheilspellende geluiden waren de afgelopen dagen vanuit de ziekenhuizen te horen en het is goed om er acht op te slaan.
Het Draaiboek Triage is niet onomstreden, dat kan ook haast niet anders bij zo’n gruwelijke vorm van selectie die niemand wil. Gevoelig ligt de leeftijdsdiscriminatie die critici in de criteria menen te zien. Het is een hete aardappel die het kabinet liever voor zich uit lijkt te willen schuiven, want inhoudelijk is hierop nog steeds niet gereageerd.
Het draaiboek lijkt jongeren, door patiënten in te delen in generatietijdvakken van 20 jaar, meer kans op behandeling te bieden dan ouderen. Toch is van directe leeftijdsdiscriminatie geen sprake. Voorrang krijgt iemand die naar verwachting het kortst een ic-bed bezet zal houden, dat kan ook een oudere zijn. In het (theoretische) uiterste geval moet er geloot worden. Code zwart doet zijn naam eer aan, als het lot beslist over leven en dood.
Er blijft nog wel enige hoop dat ‘fase 3’ van de pandemie voorkomen kan worden en het draaiboek kan blijven waar het thuishoort: in een la.

Mediahuis, Regionale Dagbladen, Commentaar, 24 december 2020

Commentaar 10: Omhoog die mouw

Overheersend bij de vraag: laat ik me wel of niet vaccineren, zou het besef van blijdschap moeten zijn om in een tijd te mogen leven dat je je kán laten vaccineren. Denk aan vroeger toen de mens vaak volkomen kansloos was tegen infectieziekten.
We vergeten snel wat we over die verschrikkelijke tijden van de Zwarte Dood hebben geleerd. De wetenschap heeft ons gebracht waar we nu zijn: vaccinatieprogramma’s hebben wonderen verricht waardoor bijvoorbeeld verlamming als gevolg van polio bijna niet meer voorkomt. Toch is vertrouwen in de wetenschap niet (meer) vanzelfsprekend en klinkt vaak de roep om een objectief oordeel van een onafhankelijke instantie.
Helaas, zo’n objectief oordeel als een ultieme waarheid kan niet worden gegeven. Er zullen altijd twijfels zijn, zelfs gebaseerd op serieuze medische inzichten. Als individu ontkom je er niet aan om in je zoektocht naar je persoonlijke vaccinwaarheid je weg te vinden in het schemergebied van angst en vertrouwen.
Een extra overweging om vóór vaccinatie te kiezen kan zijn dat je het niet alleen voor jezelf doet maar ook voor anderen om zo bij te dragen aan groepsimmuniteit, die absoluut nodig is om het coronavirus te verslaan.
De overheid en de farmaceutische industrie zeggen dat het vaccin veilig is. Waarschijnlijk is dit voor ruim meer dan vijftig procent waar, maar absolute zekerheid is gezien de ongekende snelheid waarmee het vaccin is ontwikkeld, niet te geven. Bijwerkingen zijn niet helemaal uit te sluiten, evenmin valt nog niet met zekerheid te zeggen hoe lang het vaccin bescherming zal bieden.
Dat algemeen het vertrouwen in de producenten van medicijnen is teruggelopen, is voor een deel te begrijpen omdat het verdienmodel te veel is opgeschoven naar het afhankelijk maken van mensen van medicijnen. Toch kan deze argwaan niet verhullen dat de snelle ontwikkeling van vaccins tegen corona het beste nieuws is sinds we in deze pandemie verzeild zijn geraakt.
Zeker is wel dat een massale keuze om niet te vaccineren ons niet uit de crisis zal helpen, een extra reden om een ‘ja’ het voordeel van de twijfel te geven. Kom maar op met die prik, de mouw gaat omhoog.

Mediahuis, Regionale Dagbladen, Commentaar, 6  januari 2021

Commentaar 11: Vier de avondklok

De Tweede Kamer heeft er een debat van acht uur voor nodig gehad, maar vanavond om 21:00 uur is het zover: de avondklok gaat in, (voorlopig) voor een periode van ruim twee weken. Waar komt die weerstand toch vandaan?
De avondklok, helemaal als hiervoor het woord spertijd wordt gebruikt, roept associaties op met oorlog. In zekere zin zijn we ook in oorlog, met een onzichtbare vijand met een enorme expansiedrift in een steeds wisselend uniform: Chinees, Noord-Italiaans, Spaans, Zuid-Afrikaans, Brits en Braziliaans. De ziekenhuizen stromen vol, net als in een echte oorlog. Niet met gewonden op het slagveld maar met ernstig zieken door een virus. Legerinzet is al nodig om de zorg te assisteren. Besef dat we in een soort oorlog zijn en stel meteen vast dat er desondanks nog heel veel wel mogelijk is, veel meer dan in welke echte oorlog dan ook.
Waar het in deze fase van de crisis om gaat is naast prikken-prikken-prikken ook het besef van urgentie-urgentie-urgentie. De avondklok kan hieraan bijdragen, dat is al voldoende voor het voordeel van de twijfel. Voor het omstreden besluit was een lange Kamerzitting nodig, politiek begrijpelijk want er moest een draai worden gemaakt. De avondklok een half uur later invoeren bleek het simpele glijmiddel voor een compromis.
De Kamer had geen oog voor de onredelijkheid van een andere maatregel, het beperken van het bezoek thuis tot slechts één persoon. De avondklok kent een lange lijst met uitzonderingen: bij voorbeeld profvoetballers, talkshows en jagers op wilde zwijnen. Regering en Kamer hebben verzuimd ook een uitzondering te maken voor Toos en Henk die hun (schoon)moeder willen bezoeken. Als echtpaar zou dat samen moeten kunnen, ook andere versoepelingen voor een gezin/huishouden zijn gewenst en nodig voor een breed draagvlak.
De avondklok is lastig voor mensen die ’s avonds geen goede uitlaatklep kunnen vinden en vervelend voor studenten. Het is geen reden om er van af te zien vanwege het grotere belang.
Zeg tegen jezelf: zoals het avondklokje thuis klinkt, klinkt het nergens. Vier vanavond om 21:00 uur de avondklok met een goed glas of iets lekkers bij de koffie. Zo erg is het echt niet.

Mediahuis, Regionale Dagbladen, Commentaar, 23 januari 2021

Corona bereikt mijlpaal, vlakt de curve nu af?

 Wereldwijd honderd miljoen besmettingen

Covid-19 is geen griepje. Voor velen zal het een open deur zijn, maar het kan geen kwaad dat nogmaals te benadrukken nu maandagavond de mijlpaal is bereikt van honderd miljoen – in cijfers 100.000.000 – geregistreerde coronabesmettingen wereldwijd.
Er was licht aan het eind van de tunnel in de vorm van een vaccin, maar de lucht is nog niet geklaard hoewel corona gas terug lijkt te nemen na de feestdagenpiek van begin januari. De donkere wolk van nog besmettelijker virusvarianten hangt er evenwel nog steeds. De strenge maatregelen in combinatie met vaccinatie bieden echter hoop op het afvlakken van de curve. Die trend is voorzichtig ingezet. Corona lijkt begin januari te hebben gepiekt met drie dagen van wereldwijd meer dan 800.000 besmettingen. Waarschijnlijk zijn deze recordaantallen het gevolg van ‘feestdagencontacten’ eind december 2020.
Honderd miljoen gevallen, is dat veel? Ja en nee. Ja, omdat we zo’n hoog aantal besmettingen, zo breed verspreid over bijna alle landen in de wereld, in de recente geschiedenis nog niet eerder hebben meegemaakt. Nee, omdat 100.000.000 besmettingen niet meer is dan 1,3 procent van de totale wereldbevolking die 7,8 miljard zielen telt.
Het officiële dodental staat ruim boven twee miljoen. Daarmee bedraagt de sterftekans volgens de Case Fatality Rate (CFR) mondiaal twee procent, oftewel 2.000 doden per 100.000 geregistreerde besmettingen. Maar dat is niet de werkelijkheid. De CFR is een te primitief instrument om de mortaliteit van een infectieziekte goed vast te stellen.
De CFR valt te hoog uit omdat lang niet alle mensen die besmet raken met het virus zich bij de dokter melden of zich laten testen. Er zijn dus veel meer besmettingen dan het officiële cijfer aangeeft. Nauwkeuriger is de Infection Fatality Rate (IFR) op basis van modellen voor het totale aantal, inclusief geïnfecteerden die onder de radar zijn gebleven. Er lijkt sprake te zijn van een consensus over een IFR van 0,6 procent, oftewel 600 doden per 100.000 besmettingen, beduidend minder dan een berekening via de CFR die alleen van de geregistreerde gevallen uitgaat.
Er zijn ook statistieken die het aantal doden in verhouding weergeven tot het aantal inwoners van een land. Het aantal dodelijke coronaslachtoffers in Nederland per 100.000 inwoners – bij ruim 13.000 doden – bedraagt momenteel 79. Met dit instrument, hoewel onnauwkeurig, zijn de scores tussen landen te vergelijken. Nederland bevindt zich niet in de kopgroep en staat ruim achter België (179 doden per 100.000 inwoners), Verenigd Koninkrijk (145), Tsjechië (144), Italië (142), en de VS (129). Amerika is wel koploper in absolute zin met 430.000 doden.
Wat het aantal besmettingen per 100.000 inwoners betreft, staat Nederland (5.555 per 100.000 inwoners) wel in de mondiale top twintig, vrijwel gelijk met Spanje (5.561). Zelfs boven het door de gevreesde mutant geplaagde Verenigd Koninkrijk (5.390), Frankrijk (4.673) en Italië(4.098). Hoger dan Nederland staan onder meer: Tsjechië (8.769), de VS (7.746), België (5.971), Zwitserland (5.910) en Portugal (6.318). Portugal is de afgelopen weken explosief gestegen door besmettingen via de Britse virusvariant.
Ook het begrip ‘oversterfte’ biedt inzicht in de mortaliteit. Het is een cijfer dat het Centraal Bureau voor de Statistiek bijhoudt. Oversterfte is de afwijking ten opzichte van een langjarig gemiddeld sterftecijfer. In 2020 bedroeg de oversterfte 15.164 doden, hoofdzakelijk als gevolg van het coronavirus. Volgens het CBS is hiermee sprake van een nieuw oversterfterecord sinds de Tweede Wereldoorlog. Het cijfer ligt 2.000 hoger dan het officiële dodencijfer van 1 januari.
Relatief, in vergelijking met andere infectieziektes, valt de sterfterisico van corona mee, als percentage van het aantal besmettingen. Ebola heeft bijvoorbeeld een CFR van 80 tot 90 procent. En de corona-achtige voorgangers van covid-19, te weten mers en sars, van respectievelijk 35 en 11 procent.
Bedenk wel dat de CFR een gemiddelde is. Je kunt het cijfer ook uitrekenen voor afzonderlijke leeftijdsgroepen. Voor de zestig- en vooral tachtigplussers kom je dan uit op een veel hoger getal en is corona wel een killervirus: vrijwel alle dodelijke slachtoffers vallen in die leeftijdsgroepen. Ook de lange duur van de pandemie verhoogt uiteraard het dodencijfer.
Toch is de mortaliteit niet het overheersende probleem van covid-19. Dat is de dreigende overbelasting van de zorg. Hoewel veruit de meeste besmette mensen covid-19 ondergaan als een griep heeft een veel te grote groep ziekenhuishulp nodig of houdt langdurig ernstige klachten (‘long-covidpatiënten’) of zelfs blijvende gezondheidsschade.
Soms is te traceren hoe het idee ‘het-is-maar-een griepje’ de wereld in kon komen. en een eigen leven gaan leiden. Voorbeeld: begin oktober 2020, maakte Mike Ryan, directeur gezondheidscrises van de WHO, tijdens een persconferentie bekend dat op dat moment naar schatting tien procent van de wereldbevolking besmet was (geweest) met het virus.
Tien procent van een wereldbevolking van 7,8 miljard zielen is 780 miljoen, beduidend meer van de ruim 35 miljoen besmettingen die op dat moment officieel waren geregistreerd.
|Meteen gingen amateurstatistici met de calculator aan de slag om een nieuwe IFR uit te rekenen op basis van 780 miljoen besmettingen. Ze kwamen – bij het officiële dodental van dat moment van ruim 1 miljoen – uit op een IFR van 0,14 procent, vergelijkbaar dus met de tol van een zware griepgolf. Rekenkundig op zich correct.
Via Facebook verspreidde het gulzig ‘gehineininterpretierde’ bericht met als misleidende kop ‘WHO erkent dat corona niet gevaarlijker is dan griep’ zich als een lopend vuurtje in meerdere talen over de hele wereld.
Werk aan de winkel voor factcheckers en experts van de WHO zelf die met klem tegenspraken dat die conclusie mocht worden getrokken. De schatting van tien procent van de wereldbevolking was gebaseerd op modellen van het aantal mensen dat antilichamen heeft ontwikkeld tegen het coronavirus. De tien procent was een gemiddelde, soms was sprake van een veel lager cijfer, een andere keer van een veel hoger cijfer.
Dus veel te voorbarig om daar conclusies aan te verbinden, ook omdat de wijze van registratie per land flink kan afwijken. Maar het Facebook-bericht was toen al ontelbare keren gedeeld.
Ander voorbeeld: De website RT, voorheen Russia Today, wijdde in september 2020 een ronkend artikel aan uitspraken van arts Malcolm Kendrick. Deze Schotse medicus gaf aan dat regeringen tot lockdowns hadden besloten op basis van paniek als gevolg van een rekenblunder van Amerikaanse virologen onder leiding van dr. Fauci. Koren op de molen van Kamerlid Wybren van Haga (ging in september 2019 verder als eenmansfractie na door de VVD uit de fractie te zijn gezet, sloot zich november 2020 aan bij Forum voor Democratie). Hij vuurde Kamervragen af op minister Hugo de Jonge en drong aan op het afschalen van de A-status van covid-19.
Bij een infectieziekte in de A-status geeft de minister van VWS leiding aan de bestrijding in samenspraak met de veiligheidsregio’s en kunnen ingrijpende maatregelen worden genomen. Dat is minder het geval bij infectieziektes in de B-categorie, waar burgemeesters een leidende rol bij de bestrijding hebben.
De Jonge zei de publicatie op RT ‘bekeken te hebben’ maar zag geen enkele reden tot degradatie van covid-19 naar de B-klasse in het kader van de Wet op de infectieziekten. Inmiddels heeft de site rectificaties toegevoegd van zowel dr. Kendrick als de redactie met excuses aan dr. Fauci. Het woord blunder werd teruggenomen en verwijderd.
Opmerkelijk is dat Van Haga de ziekte wil afschalen op basis van een obscure bron. Een koerswijziging met mogelijk grote gevolgen voor de volksgezondheid, als hieraan gehoor zou worden gegeven. RT is volgens Wikipedia een propagandakanaal van president Vladimir Poetin, gefinancierd door de Russische regering en meerdere keren in verband gebracht met het verspreiden van desinfomatie.

Nederland

Nederland staat met ruim 950.000 registraties op maandag mondiaal op de twintigste plek, maar alle landen boven Nederland hebben (beduidend) meer inwoners. Gerelateerd aan het inwonertal heeft Nederland op dit moment zelfs meer besmettingen dan het Verenigd Koninkrijk. Het sterfterisico is in Nederland wel lager dan in landen als het VK, Italië en Spanje. In West-Europa heeft België het hoogste cijfer doden/inwoners, gevolgd door  het VK, Tsjechië en Italië.

Mediahuis, Regionale Dagbladen, 26 januari 2021

Commentaar 12: Coronaperikelen

Het was een enerverende coronaweek, met het gedoe rond de avondklok, het historische krimpcijfer van de economie, de toenemende radeloosheid van jongeren en signalen van de opmars van de huilbaby als gevolg van coronastress.
Als paradox zongen de beursmannetjes en -vrouwtjes uitbundig het schoolreisjelied ‘We zijn er bijna’, tijdens de rit die de AEX weer op het record van 700 punten uit 2000 moet brengen. Aandelen zijn door de lage rente en het gratis geld van de centrale banken immuun voor het virus, in tegenstelling tot de echte economie. Maar er duiken hobbels in het wegdek op, want de langetermijnrente dreigt toch weer op te lopen. Weliswaar van bijna niets naar heel weinig, maar de sprong van 0,2 naar 0,4 procent is wel een verdubbeling. Dat jaagt beleggers een beetje schrik aan. Dus wordt het feestje nog even uitgesteld (of afgesteld als de trend van rentestijging serieus doorzet).
En dan was er nog de scheve schaats van minister Wopke Hoekstra die met Sven Kramer wat rondjes ging rijden in Heerenveen, terwijl de overdekte ijsbaan voor recreanten wegens corona gesloten is. Beetje dom, dit campagnegeintje, waarvoor de bewindsman inmiddels ook zijn excuses heeft aangeboden.
Politiek waarschijnlijk minder ernstig dan de arm om schoonmoeders schouder op zijn bruiloft die eerder minister Ferd Grapperhaus politiek bijna de kop kostte. We weten het al van Willem-Alexander: ‘Wij zijn betrokken maar niet onfeilbaar’. Het helpt de naleving van de coronarichtlijnen echter niet.
Met ongekende daadkracht – die ver te zoeken was bij het vaccinatieprogramma – heeft het kabinet de avondklok gerepareerd, na de zeperd begin deze week in de door Viruswaarheid aangespannen rechtszaak. Er volgt nog uitspraak in hoger beroep, maar het kabinet heeft via de Kamer inmiddels een juridisch plan B achter de hand.
De roep om versoepeling klinkt steeds luider, maar de dagcijfers bieden nog weinig ruimte. In januari kon je de avondklok nog het voordeel van de twijfel geven. Nu doet het kabinet er goed aan er spoedig een ‘dringend advies’ van te maken. Het verlies van draagvlak kan het mogelijk positieve effect makkelijk teniet doen. De maatregel is ook beter te verteren bij -15 dan bij +15 graden.

Mediahuis, Regionaal, Commentaar, 20 februari 2021

Zie ook: Schaken in coronatijd