Is Brussel de existentiële crisis voorbij?

Een jaar geleden waarschuwde Jean Claude Juncker in zijn jaarlijkse toespraak dat de EU in een existentiële crisis verkeert. ,,Nog nooit heb ik nationale regeringen gezien die zo verzwakt zijn door de krachten van populisme en verlamd zijn door het risico dat ze bij de volgende verkiezingen verliezen. Populisme lost geen problemen op. Integendeel, ze creëert problemen”, zei de voorzitter van de Europese commissie in zijn ‘State of the Union’, een betoog van vijftig minuten.
Morgen houdt Juncker in Straatsburg opnieuw zijn jaarlijkse toespraak. De toon zal vermoedelijk optimistischer zijn, want de ontwikkelingen van het afgelopen jaar zijn zeker niet ongunstig voor een instituut dat ‘in een staat van paniek verkeert of een gevoel van intens psychologisch onbehagen over levensvragen heeft’, zoals een existentiële crisis wel wordt gedefinieerd.
De EU is aan de flanken nog steeds zwak: enerzijds de vechtscheiding met Groot-Brittannië als gevolg van de Brexit. In het oosten zijn er problemen met Hongarije en Polen.
Maar in het centrum heeft de EU aan kracht gewonnen, dankzij de verkiezingsuitslag in Frankrijk, en in mindere mate in Nederland. Frankrijk heeft met president Macron de door Brussel gewenste kandidaat, hij is pro-Europees. Een overwinning van het National Front van Marine Le Pen had de problemen voor Brussel vergroot.

Luizen

Daarnaast lijkt Duitsland in de tas van bondskanselier Merkel te zitten. Zij gaat als de peilingen ons niet bedriegen vermoedelijk de verkiezingen van 24 september winnen.
De Brexit blijft een probleem, maar is vooralsnog geen besmettelijk probleem gebleken. En Hongarije en Polen zijn lastige luizen in de Europese pels, maar daar valt mee te leven, zeker met toegenomen kracht in het centrum dankzij de Franse-Duitse as.
Het valt niet mee de vanuit Brussels perspectief gunstige nationale ontwikkelingen toe te schrijven aan het beleid van de EU. Er zijn nog problemen genoeg, zoals de vluchtelingenstroom die Europa politiek verder kan verdelen. Het geluk is Brussel eerder komen aanwaaien.
Het directe gevaar van verder oprukkend populisme lijkt te zijn geweken. De onderbuik-gedreven storm is gaan liggen, maar scherpe kritiek komt wel uit de links-intellectuele hoek. Onlangs verscheen de Nederlandse vertaling ‘Naar een democratischer Europa’ van vier Franse auteurs, onder wie econoom Thomas Piketty, bekend vanwege zijn standaardwerk over inkomensverschillen.
Zij doen concrete voorstellen om een einde te maken aan het “democratisch zwart gat” in de eurozone, waar zich een ‘ongrijpbaar bestuur’ heeft genesteld. Ook de oud-minister van financiën van Griekenland, Yanis Varoufakis, publiceerde deze zomer een boek (‘Adults in the room’) dat genadeloos afrekent met de Brusselse bestuurscultuur.
Juncker zal morgen minder somber klinken dan een jaar geleden, maar iedere zweem van triomfalisme is misplaatst.

HMC, Opinie,  12 september 2017

Startpagina Journalist en Schaker

Overzicht Internationaal