Italië voert helemaal geen basisinkomen in

Italië presenteert mogelijk komende week al een nieuwe regering, waarover protestpartij M5S (de Vijfsterrenbeweging) en de rechts-populistische Lega eerder een akkoord sloten. Brussel ziet het bibberend aan. Ligt een nieuwe eurocrisis in het verschiet, net nu Griekenland weer op eigen benen kan staan?
Bij het bekendmaken van de plannen van de beoogde nieuwe Italiaanse regering schrokken de financiële markten hevig. Invoering van een basisinkomen van 780 euro per maand, een belastingverlaging en het terugdraaien van de in 2011 doorgevoerde pensioenhervorming. Dat laatste betekent dat de Italianen minder lang hoeven door te werken. Daarbij heeft de eurosceptische nieuwe regering ook nog eens een broertje dood aan de Europese begrotingsregels.
Smijten met geld in een land dat al gebukt gaat onder een torenhoge staatsschuld van 130 procent van het bruto nationaal product, ruim twee keer zo veel als de Nederlandse staatsschuld. Hoe kan dat? Het kan natuurlijk niet, en de soep zal ook minder heet worden gegeten dan zij is opgediend.
Toch zit de schrik er in Brussel flink in, meer dan je uit de reacties kunt afleiden. Brussel benadrukt zich in principe niet in de nationale politiek van een lidstaat te willen mengen. Maar adviseert Italië wel ‘om op koers te blijven in termen van economisch en financieel beleid’. En dus het begrotingstekort onder controle te houden.
In de publiciteit rond de presentatie van het conceptregeerakkoord werd Italië het eerste land genoemd dat daadwerkelijk een basisinkomen van 780 euro per maand invoert. Dat lijkt op de meest pure en utopische vorm van dit fenomeen: een universeel basisinkomen zonder voorwaarden van tegenprestatie, ongeacht of iemand werkt of niet werkt. Dat zou inderdaad een geweldige primeur zijn.
Bij de uitwerking van de plannen bleek al snel dat hiervan geen sprake is. Van een basisinkomen is zelfs helemaal geen sprake, het is een maatregel ter bestrijding van armoede. Op zich niets mis mee, maar de terminologie klopt niet. Er komt een bijstandsuitkering die tot 780 euro per maand wordt aangevuld voor mensen onder een sociaal minimum. De maatregel gaat vergezeld van een reïntegratieplan op de arbeidsmarkt.
Dus is van een doorbraak in Europa van het basisinkomen geen sprake. Er is van alles tegen het voorgenomen economische beleid van de nieuwe Italiaanse regering in te brengen, maar niet dat het in pure zin een basisinkomen invoert. Misschien een nieuwe tegenslag voor de voorstanders van het idee. Zij kregen eerder dit jaar al een tegenslag te verwerken toen bekend werd dat een grootschalig project in Finland is stopgezet.
In Finland kreeg een groep werklozen een toelage van ruim 500 euro per maand. Als ze met arbeid geld verdienden, mochten ze dat houden. Het project werd halverwege, na 1 jaar al stopgezet, terwijl het pas in 2019 wordt geëvalueerd. De redenen zijn dus duister gebleven, de Finse regering lijkt de voorkeur te geven aan een systeem waarbij mensen een strafkorting krijgen als ze niet actief genoeg op zoek gaan naar werk.
Door de krapte op de arbeidsmarkt dreigt de roep om een onvoorwaardelijk basisinkomen te verstommen. Voorstanders zijn in Silicon Valley in de VS te vinden waar de grote techbedrijven zijn gevestigd. Hier overheerst het geloof dat zo’n basisinkomen het enige antwoord is op de enorme werkloosheid die door de digitale revolutie zal ontstaan.

HMC, Opinie, 26 mei 2018

Startpagina Journalist en Schaker

Overzicht Internationaal