Wereldtitel Carlsen zonder glans

Eind goed, al goed voor Magnus Carlsen. De Noorse wereldkampioen schaken prolongeerde in de nacht van woensdag op donderdag in New York zijn titel.
Hij deed in de tiebreak wat hij in de reguliere match (6-6) al werd geacht te doen: domineren. Carlsen won de verlenging van vier rapidpartijen met 25 minuten bedenktijd per persoon overtuigend met 3-1. Uiteindelijk kreeg hij uitdager Sergej Karjakin uit Rusland dus toch op de knieën.
Maar wat heeft het een moeite gekost. En het scheelde maar een haar of Karjakin had de schaaktroon terug naar Rusland kunnen brengen. Hij had dit vooraf beloofd, maar niemand nam het serieus. “Karjakin heeft de kroon in New York even in zijn handen gehad”, oordeelde Judit Polgar, de beste vrouwelijke schaker ooit, tijdens haar analyse van de partij in New York.

Sloop

De tweekamp zal niet de geschiedenis ingaan als een hoogstaande match. Van de twaalf reguliere partijen eindigden er zes in remise die nauwelijks de moeite waard waren. Vier keer werd het punt gedeeld na een boeiend gevecht, waarin Karjakin zijn reputatie als verdedigingskunstenaar volledig waarmaakte. Een keer won Karjakin doordat Carlsen van zichzelf verloor, en even later op de persconferentie zichzelf zelfs helemaal verloor. Hij leek rijp voor de sloop, kwam in de negende partij opnieuw in de problemen. Karjakin vond de winst, die ook heel moeilijk was te ontdekken, echter niet.
In de tiende partij sloeg Carlsen terug, nadat Karjakin kort na de opening een vrij simpele en geforceerde remisewending over het hoofd had gezien. De Rus noemde deze misser op de afsluitende persconferentie het meest cruciale moment uit de tweekamp. In het vervolg van de partij bezweek hij onder de druk van Carlsen die daarmee op gelijke hoogte kwam.
Met nog twee partijen te gaan nam Carlsen een opmerkelijk besluit. Hij zou bewust op een tiebreak aansturen als hij partij elf met zwart remise zou houden. In de laatste partij zou hij niet op winst gaan spelen, zoals iedereen verwachtte.
Achteraf kan worden gezegd, dat hierachter een briljante gedachte schuilging.
Na de elfde partij was namelijk dit het verschil tussen Carlsen en Karjakin: Carlsen wist dat hij een extra rustdag zou nemen door de laatste partij simpel af te ruilen naar remise. De uitdager moest echter voorbereid zijn op een ultieme winstpoging van de Noor. Hij zal zich mogelijk suf hebben voorbereid op alle mogelijke verrassingsvarianten die Carlsen wellicht zou kiezen.
Terwijl Carlsen zich kon ontspannen dankzij de voorkennis van zijn duivels tiebreakplannetje. Als een topgrootmeester met wit alleen maar uit is op remise, dan lukt dit vrijwel altijd, tenzij de tegenstander bereid is risico’s te nemen. In het geval van Karjakin kon Carlsen ervan uitgaan dit dit niet was te verwachten.

Superieur

In psychologisch opzicht gaf hij hiermee ook het signaal af dat de Noor zich superieur achtte in de tiebreak. Daar is Karjakin ingetuind, hij heeft, verklaarde hij na afloop, zich op zijn vrije dag nogmaals intensief voorbereid.
Toen het woensdagavond zover was, stond zijn hoofd helemaal niet naar rapidschaak, vertelde hij. Hij vergat varianten, haalde varianten door elkaar, terwijl Carlsen fris en fruitig achter het bord zat. Carlsen verhoogde de druk door snel te spelen, Karjakin had steeds een flinke achterstand op de klok.
In de tweede partij diende de eerste overwinning zich al aan, maar Carlsen liet zijn voordeel glippen. In de derde partij van de tiebreak stelde de Noor orde op zaken. Hij won, in een stijl die deed denken aan de partijen van Kasparov. De vierde partij kreeg een voorspelbare uitslag. Karjakin moest proberen ijzer met handen te breken, maar werd met een fraai dameoffer mat gezet.

Carlsen dus toch weer de held, maar deze keer een held op sokken. Ook letterlijk, een oplettende verslaggever had opgemerkt dat de Noor witte sokken droeg met het logo van de Amerikaanse basketbalbond NBA. Basketbal is een van de favoriete sporten van Carlsen. Vanwaar deze sokken, vroeg de verslaggever op de persconferentie die was begonnen met een luidkeels Happy Birthday to Magnus die woensdag jarig was en 26 is geworden.
Carlsen was na drie weken door zijn sokken heen, vertelde hij. Dit paar had hij cadeau gekregen (winkelwaarde ongeveer 20 euro) en trok het dus aan.
Veelzeggend, dat dit moment gezien kan worden als een van de hoogtepunten van de tweekamp, die niet bijster goed maar wel bijzonder spannend was.

Kaartjes

Organisator Agon, die de commerciële rechten van het WK-schaken bezit, vertelde dat de strijd in New York 10.000 bezoekers heeft getrokken, die daarvoor kaartjes moesten kopen van 75 dollar tot zelfs 200 dollar op de slotdagen.
Carlsen blijft wereldkampioen tot 2018. Binnenkort wordt de speellocatie bekendgemaakt. De verwachting is dat na New York China aan de beurt is, in Agons streven naar verdere globalisering van de schaaksport.
Karjakin, die als verliezer 450.000 euro mee naar huis mag nemen – Carlsen krijgt 550.000 euro minus 27.500 euro boete wegens het niet nakomen van een persconferentie-verplichting – gaat het opnieuw proberen. Hij zal als verliezend finalist gebruik maken van het recht op deelname aan het volgende kandidatentoernooi.
Maar eerst komen beide spelers in januari naar Wijk aan Zee, dorpshuis De Moriaan in plaats van Manhattan. Er zal tijdens het Tata-toernooi ongetwijfeld ook veel naar ónder de tafel worden gekeken, naar de sokken van de wereldkampioen. En de toegang is gratis.

HMC, sport, 2 december 2016

Startpagina Journalist en Schaker

Overzicht Schaak Wereldkampioenschap

Er hangen matjes in de lucht. Kan wit zich nog redden?

Ja, met Dh6, de fraaie slotzet van het WK New York 2016.