Het geld is van ons allemaal

Het blijvend nationaliseren van banken is nauwelijks een thema in de politiek. Het geldt als noodzakelijk kwaad, een tijdelijke maatregel als een systeembank dreigt om te vallen. Dan moet de bank door de overheid/belastingbetaler gered worden, om erger te voorkomen.

De staatsbank is een middel, niet een doel. Duitsland en Frankrijk kennen wel staatsbanken, volgens de overheersende opvattingen in Nederland hoort een bank principieel niet in handen van de overheid te zijn. Foute regimes zouden geld kunnen misbruiken om kiezers te paaien of om oorlogen te kunnen financieren en dat wil toch niemand?

De overtuiging bleef ook in de crisis overeind, zonder brede inhoudelijke discussie. Misschien moeten we toch maar eens van dit dogma af of in elk geval serieus gaan denken in de andere richting.

De Telegraaf vroeg zijn lezers of ABN Amro weer snel naar de beurs moet. Tachtig procent van de ruim zesduizend lezers die reageerden, antwoordden dat de bank in staatshanden moet blijven – een opvallend hoog percentage.

Wat deugt er niet aan een staatsbank, het geld is toch van ons allemaal? Zo’n enge gedachte is het toch niet om het geldbeheer als nutsfunctie in handen te stellen van economisch geschoolde, risico- en duurzaamheidsbewuste ambtenaren – zeker niet als je dit afzet tegen de door louter winstbejag geïnspireerde bankiers.

Belangrijker dan wel of geen staatsbank is de vraag of het privilege van geldcreatie in handen moet komen van de overheid of bij commerciële banken moet blijven, zoals nu. Dat is de kern van het burgerinitiatief van de acteurs van De Verleiders die via het geëngageerde toneelstuk ‘Door de bank genomen’ het licht zijn gaan zien. Geldcreatie moet onder publiek bestuur. Ze zijn op zich niet tegen particuliere banken.

Binnen een dag hadden ze 40.000 handtekeningen verzameld die nodig zijn om dit onderwerp op de politieke agenda te plaatsen. Vandaag is de laatste dag waarop het initiatief kan worden getekend. De grens van 100.000 handtekeningen is al ruim overschreden. Ook dit illustreert dat het onderwerp meer leeft bij het publiek dan bij de politiek.

Die geringe belangstelling daar wordt deels toegeschreven aan onwetendheid. Bijna iedereen denkt dat banken geld ophalen bij spaarders, om dit vervolgens weer uit te lenen – een bemiddelende rol dus. In de praktijk creëren banken met leningen geld, het zijn winstgedreven geldscheppende instellingen. De geldhoeveelheid is de afgelopen 25 jaar veel sneller gegroeid dan het nationaal inkomen is toegenomen.

Nationaliseer banken blijvend, is net zo makkelijk gezegd als ‘Geen cent meer naar Griekenland’, ‘Nederland uit de euro’, of ‘Grenzen dicht voor asielzoekers’. Zo simpel is het niet, maar de macht van de banken moet doorbroken worden. Ze hebben hun krediet verspeeld: door perverse prikkels te veel leningen verstrekt in groeiperiodes, te weinig in crisistijd toen de economie extra zuurstof nodig had – de gevolgen zijn schaamteloos afgewenteld op de samenleving. Er is sprake van topbeloning/bonusrecidive, niet alleen bij ABN Amro, en daar zal ook de deze week ingevoerde bankierseed niets aan veranderen.

HMC, Opinie, 4 april 2015

Startpagina Journalist en Schaker

Overzicht Economie