Lang leve de geldpers
In de Verenigde Staten zijn vijftig miljoen mensen aangewezen op voedselbonnen. Het land ging in oktober 2013 een paar weken op slot omdat het wettelijk schuldenplafond was overschreden. Hoe is mogelijk dat de aandelenbeurzen van zo’n land op recordhoogtes het jaar zijn uitgegaan?
Het antwoord bestaat uit twee letters: QE. Quantitative easing, kwantitatieve versoepeling. Populairder (maar feitelijk niet juist): de geldpers.
Vijf jaar loopt dat stimuleringsbeleid nu. Een mooi moment om de balans op te maken. Waaruit bestaat het precies, wat zijn de doelen, wat zijn de concrete resultaten, wat zijn de risico’s, wie zijn de winnaars, wie de verliezers. Antwoorden staan in de tabel hierboven.
De stimulus heeft zeker effect, maar de gewone Amerikaan is er nog geen dollarcent beter van geworden. De rijken zagen hun vermogen flink groeien dankzij Wall Street. De economische groei valt volgens critici tegen, gezien de omvang van de steunoperatie, inmiddels meer dan 4000 miljard dollar. Volgens schattingen is hiervan slechts 40 miljard in de reële economie beland, de rest ging naar de banken en Wall Street. Het stimuleringsgeld werd volgens analisten aanvankelijk niet in de Amerikaanse economie geïnvesteerd maar in opkomende markten. In de tweede helft van 2013 werd dit teruggehaald. De indicatoren voor groei in de VS lijken gunstig.
Joe Sixpack, de Amerikaanse Jan Modaal, heeft in vijf jaar nauwelijks iets van economisch herstel gemerkt. CNN liet een paar dagen geleden een enquête uitvoeren onder meer dan 1000 Amerikaanse huishoudens. Van hen zei bijna 70 procent dat de Amerikaanse economie er slecht voor staat, terwijl 32 procent het economische klimaat als ‘goed’ beoordeelde. Aandelenbeleggers in de VS beleven dankzij QE gouden tijden. Het vermogen van de 1 procent allerrijksten in de VS was sinds 1928 nog nooit zo groot als nu, meldt Occupy – ze bestaan nog wel – op haar website. Koerswinsten, deels geregisseerd door de Fed: dat is koren op de molen van goeroes die ons waarschuwen voor een nieuwe zeepbel. Ze luisteren naar namen als Marc Faber, Jim Rogers, Peter Schiff, Jesse Colombo.
De laatste houdt een zeepbelwebsite bij: thebubblebubble.com. We staan aan de vooravond van een nieuwe crash, als we deze heren mogen geloven. De crisis die het gevolg was van ongebreidelde geldcreatie door banken is in hun ogen niet fundamenteel opgelost (het loslaten van het realiseren van economische groei via schulden), maar bestreden met een zelfde soort middel: de geldpers. Hetzelfde probleem, in een nog grotere omvang. Hyperinflatie, beurscrash, dollarcrash: bereid je er alvast maar op voor.
QE, de geldpers dus, is een buitengewone maatregel, waartoe centrale banken besluiten als andere monetaire instrumenten onvoldoende helpen. De VS doen het, het Verenigd Koninkrijk doet het, Japan doet het ook, op enorme schaal, in combinatie zelfs met miljarden aan overheidsinvesteringen. De Europese Unie doet het ook, beperkt en via een omweg vanwege Duitse weerstand ter bescherming van spaarders. Wellicht gaat Europa in 2014 de geldpers toch aanzetten, om te voorkomen dat de euro te sterk wordt en deflatie (zwakke consumentenbestedingen) dreigt. 2014 zal onverminderd in het teken staan van de strijd tussen geldpers en deflatie.
Uitkomst: ongewis.
HMC, Economie, 2 januari 2014