Onzichtbare hand pikt land

Drama Myanmar is meer dan een religieus conflict

De internationale gemeenschap staat machteloos tegen de etnische zuivering die zich momenteel voltrekt in Myanmar. Daaraan verandert ook de noodkreet van VN-topman António Guterres niets die deze week tijdens een zitting van de VN-Veiligheidsraad van een ’humanitaire nachtmerrie’ sprak. Een oproep aan landen om te stoppen met het leveren van wapens aan Myanmar is ook een zwaktebod die de tragedie niet zal stoppen.

Inmiddels zijn honderdduizenden Rohingya-moslims vanuit de Myanmarese westelijke deelstaat Rakhine gevlucht naar buurland Bangladesh. VN-baas Antonio Guterres waarschuwt dat de vluchtelingencrisis verder kan escaleren. De VN vreest dat nog eens 250.000 Rohingya zullen worden verdreven. ,,We hebben ijzingwekkende verhalen gehoord van vluchtelingen, vooral vrouwen, kinderen en ouderen. Zij spraken over excessief geweld, het gebruik van landmijnen tegen burgers en seksueel geweld.”
De Rohingya-tragedie geldt nu al als de grootste vorm van etnische zuivering sinds de genocide van Rwanda in 1994. Etnische zuivering en genocide worden soms als synoniemen gebruikt, ten onrechte. Bij etnische zuivering is volledige verdrijving het doel, bij genocide gaat dit gepaard met moord op grote schaal (vernietiging).
Het drama in Myanmar wordt in de media primair beschreven als een etnisch-religieus conflict, tussen de Rohingya-moslims en de boeddhisten in het gebied. Zij zien de Rohingya als illegale migranten uit Bangladesh. De Rohingya verblijven al lang in Myanmar, maar bezitten nauwelijks rechten. Hun bewegingsvrijheid is beperkt en ze zijn uitgesloten van het volgen van middelbaar onderwijs.
De frustratie over de stelselmatige onderdrukking heeft vorig jaar geleid tot de oprichting van een militante groep, de Arakan Rohingya Salvation Army (Arsa). De Golfstaten gelden als belangrijke financiers van de beweging die veel jonge aanhangers heeft. Bij aanvallen op politieposten in de kuststaat vielen doden, waarna het Myanmarese leger hard ingreep. Met als rechtvaardiging dat Arsa een terroristische organisatie is, gefinancierd door buitenlandse machten.

Eenzijdig

Maar er speelt op de achtergrond ook iets anders mee. Volgens Saksia Sassen, een Nederlands-Amerikaanse wetenschapper verbonden aan de Columbia-universiteit in New York, is de benadering van het drama als een religieus-etnisch conflict eenzijdig. Zij is auteur van boeken over mondiale ontwikkelingen waarbij kleinschalige landbouw plaats maakt voor landbouwindustrie. Dat is gebeurd in Afrika, in Zuid-Amerika en voltrekt zich sinds 2012 ook in Myanmar. Via landaankopen door de agro-industrie, investeerders en overheden, vooral China. Hierbij verdrijft een onzichtbare hand van kapitaalkrachtige partijen lokale bevolkingsgroepen, zoals Sassen beschreef in haar in 2015 in het Nederlands vertaalde boek, ‘Uitstoting, brutaliteit en complexiteit in de wereldeconomie’.
Volgens Sassen waren er altijd spanningen tussen de Rohinghya en boeddhisten in het gebied, maar bleven ernstige gewelduitbarstingen tot 2012 uit. In dat jaar begon in Myanmar de landgrabbing (landroof of landjepik) nadat een wet werd gewijzigd waarbij bescherming van kleine landeigenaren verviel en het land werd opengesteld voor buitenlandse investeerders. Van de lucratieve deals profiteren leden van de voormalige militaire junta die nog steeds de feitelijke macht heeft in Myanmar. Niet alleen Rohingya werden slachtoffer van dit proces, aanvankelijk raakten vooral boeddhistische kleine boeren op drift.

Platgebrand

Myanmar grenst in het noorden en noordoosten aan India en China, landen die voortdurend op zoek zijn naar nieuwe voedingsbronnen. Beide grootmachten zijn betrokken bij infrastructurele miljardenprojecten in Myanmar. Verdrijving van de in armoede levende inwoners, gepland of niet, maakt de weg vrij voor verdere ontwikkeling. Volgens Human Rights Watch is duidelijk sprake van systematiek in het optreden van het leger. Volgens de organisatie zijn inmiddels 214 Rohingya-dorpen volledig verwoest of platgebrand opdat de bewoners niet meer kunnen terugkeren.

HMC, Opinie, 30 september 2017

Startpagina Journalist en Schaker

Overzicht Internationaal