Oorlog en ethiek

Oorlogen of gewapende conflicten worden niet meer op het slagveld uitgevochten. Er wordt bij voorkeur vanuit de lucht gebombardeerd. Met een enorme precisie, zo heet het, ter voorkoming van burgerslachtoffers.
Toch lukt dat niet altijd, tragische voorbeelden zijn er genoeg. Ook omdat het doelwit zich veiliger waant te midden van bevolkingsgroepen. Burgers als menselijk schild. Is er ethisch gezien verschil in het maken van onschuldige slachtoffers van terreuraanslagen en onschuldige slachtoffers van bombardementen? Of van de modernste manier vanoorlog voeren: aanvallen met onbemande drones?
Het is nauwelijks voor te stellen wat er in de aanslagplegers van Parijs omging toen zij hun AK-47’s van dichtbij leegschoten op mensen op een terras of in het theater in de Franse hoofdstad.
We kunnen ons waarschijnlijk ook niet voorstellen wat er in iemand omgaat die gezeten achter computerschermen een drone via bewegingen met een joystick zijn dodelijke werk laat doen, terwijl het doelwit zich op een afstand van duizenden kilometers verderop bevindt. De ontwikkeling van onbemande robotten gaat veel sneller dan de dialoog over de ethische aspecten hiervan. Wie is er verantwoordelijk bij fouten waarbij burgerslachtoffers vallen? De piloot die bij wijze van spreken de trekker overhaalt, de computerprogrammeur of de commandant die de opdracht heeft gegeven? Of de regering?
In de VS overheerst de overtuiging dat drones kunnen bijdragen aan de nationale veiligheid, tegen veel geringere kosten. In zijn boek ‘Let robots do the dying’ beschreef de Amerikaanse ruimtevaartingenieur Simon Ramo in 2011 al de voordelen van onbemande robots.
Sinds kort weten we iets meer over hoe het toegaat in de wereld van de drones, dankzij de documentaire ‘Drone’ (2014) van de Noor Tonje Hessen Schei. Klokkenluiders doen inmiddels ook hun verhaal, zoals onlangs de gewezen dronepiloot Bryant Brandon tegenover de Britse krant The Guardian.
Hij lijdt aan depressies na beëindiging van zijn militaire loopbaan als operator in het Amerikaanse leger. Bij het verlaten van de dienst krijgen deze medewerkers een gesloten enveloppe mee, die een soort certificaat bevat met het aantal slachtoffers dat zij vanuit de basis in de VS hebben gemaakt, in zijn geval in Irak of Afghanistan.
Het is aan de medewerkers zelf of zij de enveloppe willen openmaken. Brandon maakte de fout dat hij het deed, zo oordeelt hij achteraf. Het waren 1626 slachtoffers – ook onschuldige – van acties waarbij hij een assisterende rol speelde.
Ethische aspecten dreigen nog meer onder te sneeuwen nu de roep om IS via bombardementen te vernietigen overheerst. Dat is ongewenst in het besef dat technologie steeds meer over leven en dood zal gaan beslissen.

HMC, Opinie, 8 december 2015

Startpagina Journalist en Schaker

Overzicht Internationaal