Overpeinzing bij de barbecue

Optimistische geluiden bij de sombere berichten over klimaatverandering
Wetenschappers trokken vorige week maar weer eens aan de bel. De doelstellingen van de milieutop eind vorig jaar in Parijs, waarvan de resultaten door de deelnemende landen zijn omschreven als ‘historisch’ en ‘een doorbraak’, zullen niet worden gehaald.
In een publicatie in het wetenschappelijk tijdschrift Nature stellen wetenschappers dat uitvoering van het akkoord leidt tot een temperatuurstijging van 2,6 tot 3,1 graden Celsius. Doelstelling van het klimaatakkoord in Parijs is juist dat de temperatuurstijging aan het eind van de eeuw ruim onder de twee graden zal komen te liggen.
In Nature waarschuwen de wetenschappers voor de gevolgen: extreem weer (zoals vorige maand ook in zuiden van Nederland met hagelstenen zo groot als tennisballen), zeespiegelstijging, overstromingen, lange periodes van droogte, meer hittegolven, en op termijn een lagere voedselopbrengst.
Bijzonder is dit niet, in december stelden critici ook al vast dat de klimaatbeloftes onvoldoende zijn. Niettemin wordt de top als succesvol gezien, niet eerder immers wezen zoveel klimaatneuzen in dezelfde richting.
Opvallender is dat de Nature-publicatie ook optimistische geluiden laat horen, daar zijn klimaatwetenschappers niet vaak op te betrappen. Ze stellen dat niet alleen politici maar ook steeds meer burgers, maatschappelijke en religieuze organisaties doordrongen zijn van de noodzaak van verandering.
In het Antropoceen, oftewel het tijdperk van de mens waarin we momenteel leven, is de invloed van de mensheid op de planeet nog nooit zo groot geweest als nu. Tegelijkertijd neemt de invloed van het individu op zijn directe leefomgeving alleen maar af. Tenminste dat is het overheersende gevoel. Begrijpelijk, maar ten onrechte, als het om het klimaatvraagstuk gaat. Met een simpele aanpassing van het dagelijkse consumptiegedrag valt al winst te behalen voor beperking van CO2-uitstoot.

Prognoses

De veehouderij is volgens de FAO, de voedsel- en landbouworganisatie van de VN, verantwoordelijk voor 15 procent van de uitstoot van broeikasgassen, dat is meer dan de transportsector. Volgens prognoses zal de mondiale vleesconsumptie in 2050, bij een wereldbevolking van 9,6 miljard zielen, mondiaal met 40 procent zijn gegroeid ten opzichte van 2010. In Nederland bedraagt de gemiddelde vleesconsumptie 76 kilo per jaar (ter vergelijking: gemiddeld eten ‘we’ jaarlijks 55 kilo brood).
De gemiddelde Nederlandse warme maaltijd bestaat uit 70 procent groente + aardappel/pasta/rijst en 30 procent vlees. Een verschuiving naar 80-20 – een verschil dat je nauwelijks merkt – helpt al de CO2-uitstoot te verminderen, zo blijkt uit studies. De winst neemt toe bij een verdere ontwikkeling tot flexitariër, vegetariër of veganist. In het laatste geval gaat het bij de beperking van broeikasgassen zelfs om percentages waarop milieutoppen alleen maar jaloers kunnen zijn. Minder vlees eten voor het behoud van de planeet is nog goed voor de eigen gezondheid ook, zeker als de verschuiving op het bord ten gunste gaat van de hoeveelheid groente.
Er is meer reden voor optimisme: aan het hoofd van de R.K.-kerk staat tegenwoordig een groene paus, in het bedrijfsleven rukt de groene topman op, in de rechtspraak de groene rechter.
Milieuorganisatie Urgenda won ruim een jaar gelden ‘de klimaatzaak’ van de Nederlandse overheid. De rechter droeg de Staat op om in het belang van de gezondheid van de bevolking meer maatregelen te nemen om klimaatverandering te voorkomen. Het is nog wel de vraag of het vonnis in hoger beroep kan standhouden.
In de milieubeweging en filosofie wint de gedachte veld dieren en ecosystemen rechtspersoonlijkheid te geven opdat vertegenwoordigers in de rechtszaal kunnen opkomen voor hun belangen, mogelijk een opstapje naar een soort Universele Verklaring van de Rechten van Moeder Aarde.
Niet zonder resultaat, enkele voorbeelden: een rechtbank in India heeft dolfijnen al tot ‘persoon’ uitgeroepen, voor het Indiase hooggerechtshof sleept nog een zaak waarin voor vogels het ‘recht om te vliegen’ is gewaarborgd. In Nieuw-Zeeland is de Whanganui-rivier tot rechtspersoon verklaard. In Ecuador is de gehele natuur in de grondwet tot rechtspersoon uitgeroepen: iedereen die haar rechten wil verdedigen, krijgt bijstand in de rechtbank. In de Verenigde Staten vecht Steven Wise voor de erkenning van chimpansees als personen, opdat ze hun gevangenschap via een soort voogd kunnen aanvechten. Hij vergelijkt deze strijd met de emancipatie van slaven, zoals deze week op de Nederlandse televisie te zien was in de documentaire ‘Unlocking the cage’. De Schotse Polly Higgins heeft zich tot advocaat van de aarde verklaard, met als doel om van ecocide het vijfde misdrijf tegen de menselijkheid te maken. Het berokkenen van ernstige schade aan ecosystemen wordt strafbaar en kan, vergelijkbaar met genocide, vervolgd worden voor een internationaal strafhof. Wie zich bij haar strijd wil aansluiten, kan online (met de zoekopdracht ‘end ecocide’) een petitie hiertoe ondertekenen.

HMC, opinie, 9 juli 2016

Startpagina Journalist en Schaker

Overzicht Duurzaam