Paradoxale groei

Het is feest op de aandelenbeurzen. Op Wall Street kan de Dow Jones-index elk moment door de ‘magische’ grens van 20.000 punten knallen.
Op zich is er niets op tegen als beurzen recordniveaus aantikken, helemaal niet als dat gepaard gaat met economische groei, stijgende werkgelegenheid, evenwichtige loonontwikkeling, politieke stabiliteit en toenemende welvaart en koopkracht. Alles in harmonie met elkaar, het ideale plaatje.
Maar is dat nu ook zo? Van politieke stabiliteit is in elk geval geen sprake. Geopolitieke spanningen in Oost-Europa, een vreselijke oorlog in het Midden-Oosten. Europa worstelt met een enorm vluchtelingenprobleem en terroristische aanslagen. Oprukkend populisme ondermijnt de Europese eenheid die met de Brexit al een gevoelige tik heeft gekregen. De verkiezingswinst van Donald Trump in de VS roept ook vragen op over de stabiliteit in de wereld.
De economie groeit, maar de loonontwikkeling blijft relatief achter. Niet voor niks roept De Nederlandsche Bank bijna nog harder op tot hogere lonen dan de vakbeweging. Gisteren werd het groeicijfer voor de Nederlandse economie licht naar boven bijgesteld, 0,8 procent in plaats van 0,7. Een dag eerder werd de verwachte gemiddelde koopkrachtstijging voor 2017 juist naar beneden bijgesteld, van 1,0 naar 0,7 procent, onder meer door de hogere zorgpremie en hogere brandstoffenprijzen.

Welvaartsindicator

Rabobank en de Universiteit Utrecht publiceerden deze week een rapport waaruit blijkt dat de welvaartsgroei is achtergebleven bij de economische groei van de afgelopen jaren. Hiervoor stelden de onderzoekers een speciale welvaartsindicator samen. Het cijfer ligt volgens het rapport een stuk lager dan voor het begin van de crisis in 2008. Door de toegenomen flexibilisering van de arbeidsmarkt staat de baanzekerheid op de tocht.
Toch boekt de Dow Jones in 2016 de ene all time high na het andere, bijna twintig hoogterecords. De AEX die rond 480 punten schommelt, kent ook een goed jaar, maar is nog ver verwijderd van de historische mijlpaal van 702 punten uit 2000. Door een andere samenstelling gaat deze vergelijking echter mank. Van de AEX wordt ook een herbeleggingsindex bijgehouden waarin de uitgekeerde dividenden zijn herbelegd. Deze stond begin deze week wel op een hoogste stand ooit.
Het financiële jaar 2016 kent een aantal grote verhalen: de Brexit, de Amerikaanse presidentsverkiezing en de olieprijs. Het Brexit-besluit leidde niet tot de verwachte crash op de aandelenmarkten, behoudens een kortstondig scherpe daling, die snel plaats maakte voor wat zelfs een Brexit-rally is gaan heten. De Britse uittreding leidde wel tot een forse daling van het Britse pond en de euro. De val van de euro ten opzichte van de Amerikaanse dollar werd versterkt door de verkiezingswinst van Trump, en de te verwachten effecten van de Trumponomics: miljardeninvesteringen in de Amerikaanse infrastructuur. Ook Wall Street raakte enthousiast over het stimuleringsbeleid van Trump die ook heeft aangekondigd de belasting voor bedrijven te verlagen. De Dow Jones steeg sinds begin november met bijna tien procent.

Euro-dollar

Brexit, Trump en het begin van een serie renteverhogingen in de VS maken de dollar sterker ten opzichte van de euro, zelfs zodanig dat de euro-dollar-pariteit in zicht komt. Hiervoor hoeft de Europese munt nog maar enkele centjes te dalen, dan is de euro precies een dollar waard. Marktvorsers denken dat het na de Franse presidentsverkiezingen volgend voorjaar kan gebeuren, bij winst van Marine Le Pen die een verdere Europese afbrokkeling kan inluiden. Hetzelfde geldt voor de verkiezingen volgend jaar in Nederland en Duitsland. Een zwakke euro heeft voor- en nadelen. Voor de export is het gunstig, geïmporteerde goederen worden echter duurder. Dat verhoogt de benzineprijs, buiten de via kartelafspraken afgedwongen stijging van de olieprijzen, nog eens extra voor ons.
De stijgende koersen op de aandelenmarkten maken mogelijk onderdeel uit van een ander proces, dat beursmannetjes de Grote Rotatie noemen: na vele vette jaren stroomt het geld van investeerders uit de obligatiemarkten naar de aandelenmarkten. De zege van Trump en de verwachte inflatie-effecten van zijn aangekondigde beleid, hebben dit proces in november enorm versterkt. Inflatie en stijgende rente gelden als ongunstig voor obligaties.
Eigenlijk wisten we het al, maar 2016 bevestigt nog eens dat aandelenmarkten volledig zijn losgeslagen van de economische realiteit van gewone mensen. Beurswinsten vergroten de economische ongelijkheid, vermogensverschillen zijn al onaanvaardbaar groot. Een voorspelling voor 2017? Nou vooruit: de rijken rijker, de bozen bozer.

HMC, Opinie, 24 december 2016

Startpagina Journalist en Schaker

Overzicht Economie