Wensdenken: opmars populisme gestuit

De uitslag van de Kamerverkiezingen van 15 maart biedt wensdenkers de kans deze vraag volmondig met ‘ja’ te beantwoorden. De partij van Wilders is immers niet de grootste geworden, een Nexit is voorlopig niet aan de orde. Het stembusresultaat van zondag in de Duitse deelstaat Saarland zal hen sterken in die overtuiging. Saarland koos voor het traditionele midden, de CDU (winst) en de SPD (klein verlies). Deze partijen zullen waarschijnlijk ook de nieuwe regering vormen, een geruststellende gedachte voor Merkel die in Berlijn met de sociaal-democraten regeert. In september zijn de Duitse parlementsverkiezingen. De anti-migrantenpartij Alternative für Deutschland (AfD) haalde in Saarland wel de kiesdrempel, maar bleef steken op 6 procent van de stemmen.

Vuiltje

Voorlopig geen populistisch vuiltje aan de lucht dus, maar schijn bedriegt. Het Nederlandse ‘ho’ tegen het populisme, waarmee Rutte de overwinningsnederlaag van zijn VVD bejubelde, is inmiddels voldoende gerelativeerd. Wilders was lang kampioen in de peilingen, hiermee vergeleken viel zijn zetelwinst minder groot uit dan verwacht, maar de PVV is wel de tweede partij geworden. VVD en CDA hebben de opmars weten te beperken door een deel van de retoriek van Wilders over te nemen. Beide partijen bepleiten in hun verkiezingsprogramma’s maatregelen die in strijd zijn met de beginselen van de Nederlandse rechtsstaat, zo stelde een commissie van hoogleraren in februari vast.
Maarten van Rossem analyseerde na 15 maart dat ‘de schimmel van het populisme voortwoekert’, ook buiten het A4’tje van Wilders. Het populisme is in Nederland niet tot staan gebracht, maar herverpakt, stelde politiek commentator Marc Chavannes terecht vast.
En het stabiele Saarland? De uitslag landelijk proberen te vertalen is een linke exercitie, daarvoor is deze deelstaat te klein (800.000 kiesgerechtigden) en te weinig representatief voor heel Duitsland.

Schandalen

Dat de rechtspopulistische AfD maar net de kiesdrempel heeft weten te halen, betekent niet dat de landelijke opmars in Duitsland is gestuit. De Saarlandse afdeling van deze partij rolde het afgelopen jaar van het ene schandaal in het andere. Dat zal het verkiezingsresultaat zeker negatief beïnvloed hebben.
De verkiezingen in Nederland, Frankrijk en Duitsland gelden als graadmeters voor de opmars van het populisme, na de Brexit en de overwinning van Trump in de VS. De voedingsbodem voor populisme in Nederland is er nog steeds, maar speelt geen ronkende rol bij het sleutelen aan het motorblok van VVD, CDA, D66 en GroenLinks. Saarland is geen goede indicatie voor het landelijke beeld in Duitsland, bemoedigend voor Merkel is de uitslag wel. De echte test is april/mei in Frankrijk, waarbij de ogen gericht zijn op Marine Le Pen, als de gevaarlijkste West-Europese populist.

Opinie, HMC, 28 maart 2017

Startpagina Journalist en Schaker

Overzicht Politiek/Samenleving