Gekke groente in aanbod van supermarkt
Afwijkende groente en fruit, nu nog vaak ongeschikt geacht voor consumptie, krijgt een kans in de Nederlandse supermarkt. Albert Heijn biedt klanten vanaf morgen de mogelijkheid via haar website pakketten ‘buitenbeentjes’ te bestellen. Oogst die alleen vanwege het uiterlijk nu nog geweerd wordt, maar net zo vers, smakelijk en gezond is als gave producten. Deze pakketten komen binnenkort ook in de grotere winkels van AH te liggen.
De doorbraak is een belangrijke stap in de strijd tegen voedselverspilling. Nederlandse supers zijn achtergebleven met het structureel aanbieden van ‘misvormde’ groente. Volgens Albert Heijn, die deze stap vandaag bekendmaakt, vinden steeds meer klanten het uiterlijk van groente en fruit minder belangrijk. Volgens een woordvoerster zit er op de pakketten met seizoensgebonden afwijkende producten een korting van ongeveer 25 procent.
Albert Heijn zegt te hopen dat het initiatief leidt tot meer bewustwording. ,,Een sinaasappel met een bobbeltje is net zo lekker.” Volgens bronnen wordt cosmetisch afgekeurde groente vaak vermalen tot pulp en verwerkt tot veevoer of compost. De uitval bij de productie van wortelen en aardappelen bedraagt volgens publicaties zelfs dertig procent. Van de geproduceerde groente en fruit in Europa gaat meer dan de helft verloren: bij de oogst, transport en distributie of bij de consument.
Niet eens zo vreemd meer: paarse spruitjes. Foto Hans van Weel
De rare snijboon rukt op
Gekke groenten nu ook in Nederlandse supermarkten
Waarom denken we bij ‘rare snijboon’ eerder aan een familielid of collega dan aan vreemd ogende groente? Misschien logisch, op de werkvloer loopt altijd wel een buitenbeentje rond, velen kennen wel een vreemde snuiter in hun familie. Maar afwijkende groente – bij ‘rare snijboon’ uiteraard wel de bron van de uitdrukking – komen we nauwelijks tegen.
De producten in de schappen van de supermarkt zijn bijna altijd gelijk. En brandschoon, aan de buitenkant. Misvormde groente of fruit met een vlekje, we lusten het niet of de supers denken dat we het niet lusten.
Oogst die niet aan eisen van uniformiteit voldoet, hoewel net zo smaakvol en gezond, wordt vermalen tot pulp, verwerkt tot compost en veevoer, in het gunstige geval verwerkt in soepen en sappen.
Schande, voedselverspilling, het zou verboden moeten worden. In een enkel geval is dit al gebeurd. Het Waalse parlement nam in april een wet aan die de supermarkten niet meer toestaat misvormde groente of zacht fruit weg te gooien. Maar of dit echt de oplossing is? Aandacht is er genoeg voor acties tegen voedselverspilling. Het Europees Parlement, het ministerie van economische zaken in Den Haag, de Universiteit Wageningen, zij hebben 2014 uitgeroepen tot het Jaar tegen de Voedselverspilling.
Wat is er op de valreep van 2014 concreet van terecht gekomen? In Frankrijk ontketende supermarktketen Intermarché een kortstondige rage door afgekeurde producten in de schappen te gooien in plaats van in de shredder. Aangeboden met een prijskorting van dertig procent. Het liep storm, de gemankeerde wortels en aardappels vlogen weg. Maar het waren slechts ‘twee fantastische dagen’, een pr-stunt. Intermarché heeft beloofd volgend jaar met een vervolg te komen. Langlopende initiatieven zijn er inmiddels in Groot-Brittannië, Oostenrijk en Zwitserland.
Buitenbeentjes.
Waar blijft Nederland? Wageningse studenten halen bij lokale boeren en tuinders te kleine aardappels en meerbenige wortels op. Drie jonge Nederlandse vrouwen hebben Kromkommer opgericht, een organisatie die zich keert tegen voedselverspilling. De supermarkten? ,,Op het moment gebeurt er nog weinig op het gebied van gekke groente”, zegt Chantal Engelen van Kromkommer. Maar het begin is er: ,,Albert Heijn heeft sinds kort voor het eerst wonky (‘wankele’) appels in het assortiment, appels die normaal de supermarkten niet inkomen door hun ‘looks’. Lidl daarentegen adverteert nog volop met ‘perfecte’ groente en fruit.”
Supermarktketen Jumbo werkt samen met Willem & Drees (bedrijf van Willem Treep en Drees Peter van den Bosch dat zich toelegt op vers afkomstig uit de buurt). Zij schuwen ‘buitenbeentjes’ niet. Onder deze naam biedt marktleider Albert Heijn vanaf morgen structureel pakketten met grillige groente en fruit met fratsen aan.
Het akkerbouw- en inpakbedrijf van Jan Franzen in het Zeeuwse Dirksland werkt samen met Kromkommer die sappen maakt van afvaloogst. ,,Wij doen mee met Kromkommer omdat wij ons kunnen vinden in deze doelstelling”, zegt Franzen. Ongeschikte oogst heet bij hem ‘reststroom’. ,,Eerlijk gezegd is deze reststroom binnen ons bedrijf groot en is het aanbod dus vele malen groter dan de vraag.” Hij is somber. ,,Jammer, maar het is een utopie dat dit beter wordt.”
Verspilling
Er is sprake van voedselverspilling als voedsel dat voor menselijke consumptie bedoeld is, hier niet voor wordt gebruikt. Hoeveel voedsel verspilt de Nederlandse consument?
Huishoudens kopen 368 kilogram per inwoner per jaar aan vast voedsel in.
Daarvan is 349 kilogram eetbaar.
Hiervan wordt per inwoner 47 kilogram verspild, 13,6 procent van het eetbare voedsel.
Top vijf meest verspilde producten:
1. Melk en melkproducten
2. Brood
3. Groenten
4. Fruit
5. Sauzen, oliën en vetten
Bijna de helft van de groente- en fruitoogst in Europa gaat verloren in de voedselketen. Zowel bij productie, distributie, in de supermarkt en bij de consument treden verliezen op. Naar schatting 90 miljoen ton van nog eetbare levensmiddelen wordt jaarlijks in de EU weggegooid, door ‘schoonheidsfoutjes’ of vanwege de houdbaarheid. Bij aardappelen en wortels is de uitval hoog. Ruim dertig procent van de oogst daarvan haalt om cosmetische redenen de consumentenmarkt niet.
Tips
- Eet seizoensgebonden producten.
- Wekelijkse kliekjesdag om restjes weg te werken.
- Koop en kook niet meer dan nodig is.
Creatief met taal
Gekke groente werkt inspirerend op reclamemakers en actievoerders die zich uitleven in woordspelingen en alliteraties. Krom is het nieuwe recht, is de slogan van Kromkommer.
Pokdalige pompoenen is een vondst van Wageningse studenten die opereren onder de naam humble harvest (nederige oogst).
AH bedacht kranige kiwi’s en weelderige winterpenen.
Buitenlandse supermarkten kwamen met inglorious fruits (roemloos fruit). In Zwitserland blijven ze nuchter. Afwijkende oogst wordt aangeboden onder de naam unique. Er zijn mensen die vinden dat je natuurproducten niet lelijk (zoals in Frankrijk: legume moche) mág noemen. In Oostenrijk heten ze Wunderlinge.
Creatief zijn met taal draagt positief bij aan bewustwording, maar het einddoel moet volgens een organisatie als Kromkommer zijn volledige acceptatie tegen dezelfde prijs als ‘perfecte’ groente. Nu nog een brug te ver, denkt de woordvoerster van AH. ,,De consument zal nu nog vaak kiezen voor een appel met een blosje.”
Kortingen zijn leuk voor de klant, maar als de telers die moeten ophoesten en onder de kostprijs moeten leveren, schieten zij er weinig mee op. De grootste verantwoordelijkheid ligt uiteindelijk bij de consument, die heeft de grootste invloed op z’n eigen gedrag (of hoort dat te hebben).
HMC, Binnenland, 16 december 2014