Vrede Midden-Oosten begint op schaakbord

De controverse over het niet verstrekken van visa aan schaakgrootmeesters uit Israël verdween gedurende het toernooi naar de achtergrond. Het laatste onderdeel (blitz, drieminutenpartijtjes) kreeg zaterdag bovendien de gedroomde winnaar: Magnus Carlsen, na een imposante inhaalrace. Toch heeft de aandacht voor de visumkwestie in de internationale pers het p.r.-feestje van gastland Saudi-Arabië flink verstoord.

De wereldschaakbond Fide, wel vaker in opspraak, kreeg er in de publicaties flink van langs omdat de schaakfederatie door uitsluiting van spelers van een aangesloten land in strijd handelde met zijn eigen statuut. Maar de Saudi’s waren zo’n aantrekkelijke sponsor die zich zelfs voor drie jaar wilde vastleggen, dat de bond toch meende een oogje te moeten dichtknijpen. Op protesten vanuit Israël, ook op ministerieel niveau, werd niet eens direct gereageerd.

De Fide deinsde er zelfs niet voor terug om na het toernooi onder de nieuwjaarsgroet haar motto Gens una sumus te plakken, ‘Wij zijn een familie’ in het Latijn. Hoe geloofwaardig wil je zijn?
Naast het officiële ‘klassieke’ wereldkampioenschap organiseert de Fide de laatste jaren ook WK’s voor schaken met een versneld speeltempo (rapid) en blitz (snelschaken). Eerdere kampioenschappen werden gehouden in Berlijn, Doha (Qatar) en Dubai (Verenigde Arabische Emiraten).
Golfstaten poetsen met de organisatie van sportevenementen graag hun imago op. Dit jaar besloot het Saudische koninkrijk dit voorbeeld te volgen, met een ongekend hoog prijzengeld, om zoveel mogelijk topspelers te trekken. Die opzet bleek geslaagd, de boycot bleef minimaal.
Eerder speelden in Doha en Dubai ook geen Israëlische schaakgrootmeesters mee. Onduidelijk is of visa niet zijn verstrekt of dat spelers uit Israël zich niet hebben ingeschreven. De condities waren lang niet zo goed als in Riyad.
Het wereldkampioenschap van vorige week is genoemd naar de Saudische koning Salman. De Fide heeft beloofd dat aan de naamgeving van de volgende twee edities de woorden ‘Vrede’ en ‘Vriendschap’ zullen worden toegevoegd.Iedere speler die daarvoor gekwalificeerd is, is dan gegarandeerd welkom. Een belofte met een hoog ‘eerst zien, dan geloven’ gehalte.

Saudische Lente

Er lijkt in het land overigens wel degelijk sprake te zijn van een Saudische Lente (een soort revolutie van boven opgelegd), nu het verbod voor vrouwen om te mogen autorijden dit jaar komt te vervallen. Ook andere strenge regels, bijvoorbeeld voor theaterbezoek, zijn versoepeld.
Sceptici denken dat de Arabische grootmacht hiermee alleen maar naar buiten toe mooi weer speelt. De hervormingen zijn ook nodig om de jonge intelligentsia in toom te houden, die zich de laatste tijd via social media lastig grijpbaar roert. Een echte lente (lees revolutie, zoals eerder in andere Arabische landen) wil het regime voorkomen.
Saudi-Arabië is net als de andere grootmacht Iran, betrokken bij bijna elk conflict in het Midden-Oosten, door steun aan rebellen-, verzets- of terreurbewegingen. In feite zijn Saudi-Arabië en Iran in staat van oorlog met elkaar, zonder dat ze elkaar direct aanvallen. Het echte strijdtoneel speelt zich af in landen als Syrië en Jemen.
Een opening naar vrede via een schaaktoernooi zou een meesterzet kunnen zijn, maar klinkt te mooi om waar te zijn. Toch heeft het meer dan symbolische waarde als Israëlische schakers volgend jaar inderdaad welkom zijn op een toernooi in Saudi-Arabië.
Dit jaar was het hiervoor nog te vroeg, zo kort na na het besluit van de Amerikaanse president Trump om Jeruzalem te erkennen als hoofdstad van Israël. Met toelating van spelers uit Israël zou Saudi-Arabië zich immers de woede van de rest van de Arabische wereld op de hals hebben gehaald. Misschien volgend jaar beter?

HMC, Buitenland, 2 januari 2018

Startpagina Journalist en Schaker

Overzicht Internationaal