Verplicht Wilhelmus: niet doen
Zeventig procent van de christelijke scholen voelt niets voor een verplicht Wilhelmus op school, zo werd deze week bekend. Wacht het Wilhelmus eenzelfde controverse als Zwarte Piet?
Het Wilhelmus verplicht op scholen? Het is vorig jaar gepresenteerd als een van de uitgangspunten van het regeerakkoord van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie.
Zo is het althans in de publiciteit gekomen, maar zo’n vaart zal het vast niet lopen, gezien de letterlijke tekst in het regeerakkoord. “In Nederland kun je kiezen welk geloof je wilt belijden, of om niet te geloven. Dit zijn waarden waar we trots op zijn en die ons maken tot wie we zijn. Het is van groot belang dat we die historie en waarden actief uitdragen. Het zijn ankers van de Nederlandse identiteit in tijden van globalisering en onzekerheid. Op school leren kinderen daarom het Wilhelmus, inclusief de context ervan.”
Idee gepikt
Het woord verplichting is bewust vermeden. Er staat ook niets over staand zingen, zoals CDA-leider Buma in de verkiezingscampagne bepleitte. Buma heeft het idee gepikt van PVV-Kamerlid Beertema die in november 2016 een motie indiende waarin werd uitgesproken dat alle scholen op vaste momenten gezamenlijk de Nederlandse vlag hijsen en het volkslied zingen. De motie werd verworpen. Alleen 50Plus, de groep Bontes/Van Klaveren, SGP en de PVV stemden voor het idee, de CDA-fractie, inclusief Buma, stemde tegen.
Schaamteloos kwam Buma slechts enkele maanden later met het idee van een verplicht Wilhelmus op de proppen, hopend op electoraal gewin via het meeliften op populistische sentimenten.
Buma’s voorstel is zelfs tegen het zere been van christelijke scholen. Ze hebben niets tegen het Wilhelmus, maar zijn huiverig voor dwang van de overheid. Buma tornt aan hun bestaansrecht, onderwijsvrijheid. Dat is het laatste wat ze van een CDA-leider verwachten. Als ze instemmen met de Wilhelmus-verplichting kunnen ze in een andere situatie ook verplicht worden tot iets wat ze absoluut níet willen.
Aandacht op school voor het Wilhelmus en voor de historische context is natuurlijk goed. Je mag aannemen dat het ook in ruime mate aan bod komt tijdens de geschiedenislessen.
Begrafenisplechtigheid
Dat velen in Nederland het volkslied niet kunnen of willen meezingen, heeft een andere reden: de melodie past beter bij een begrafenisplechtigheid. De tekst is gedateerd en voor schooljeugd veel te ingewikkeld.
Scholieren teksten laten zingen die ze amper begrijpen, zelfs na uitleg van de leraar: laat zoiets liever aan totalitaire regimes over.
Het Wilhelmus-lied is omstreeks 1570 geschreven in de ik-vorm: Willem van Oranje die al in de tweede regel ‘van Duits bloed’ zegt te zijn (geboren in Dillenburg als oudste zoon van graaf Wilhelm von Nassau en gravin Juliana zu Stolberg). Hoe historisch belangrijk de rol van Willem van Oranje ook was, de tekst staat 450 jaar later veel te ver af van de belevingswereld van de huidige schooljeugd.
Destijds fuseerde het Duitse Huis Nassau met het Huis Oranje, afkomstig uit Orange in Zuid-Frankrijk. Door huwelijken en handigheden om de erfopvolging zeker te stellen, handhaafden adellijke geslachten daarna hun geprivilegieerde positie. Met ‘de Nederlandse identiteit’, als die al bestaat, heeft het lied geen raakvlakken.
Het Wilhelmus is rijk aan religieuze, christelijke passages. Niet geschikt als verplichte kost voor kinderen die nog niet in vrijheid hebben kunnen ‘kiezen welk geloof ze willen belijden’ of ‘om niet te geloven’, een anker uit het Wilhelmus-paragraafje in het regeerakkoord.
Het plan roept weerstand op en kan leiden tot een zelfde controverse als rond Zwarte Piet. Vervang het Wilhelmus, volkslied sinds 1932, liever door een eigentijds volkslied, met eenvoudige universele waarden. Dat echt verbindt.
HMC, Opinie, 6 januari 2018